Τμήμα Φιλολογίας (ΔΕ)

Permanent URI for this collection

https://hdl.handle.net/10889/41

Browse

Now showing 1 - 20 of 24

Open Access
Ο ρόλος της κεφαλής στα παρατακτικά σύνθετα της Νέας Ελληνικής : μια ψυχογλωσσολογική προσέγγιση
(2012-07-31) Κορδούλη, Κωνσταντίνα; Μανουηλίδου, Χριστίνα; Ράλλη, Αγγελική; Μανουηλίδου, Χριστίνα; Kordouli, Konstantina
Τμήμα Φιλολογίας (ΔΕ)
Η παρούσα εργασία εστιάζει στο ρόλο της κεφαλής στα παρατακτικά σύνθετα της Νέας Ελληνικής (ΝΕ). Το πρόβλημα έγκειται στο γεγονός πως δεν μπορούμε να υποστηρίξουμε με ακρίβεια ποιο συστατικό αποτελεί την κεφαλή σε αυτό το είδος των συνθέτων, δεδομένου ότι η γραμματική κατηγορία του συνθέτου μπορεί να προκύπτει και από τα δύο συστατικά, η σημασία του συνθέτου προκύπτει εξίσου από τα δύο συστατικά, και τα επιθετικά παρατακτικά σύνθετα εμφανίζουν σχετικά ελεύθερη σειρά όρων. Σχετικά με το παραπάνω πρόβλημα έχουν διατυπωθεί βάσει μορφολογικών/σημασιολογικών κριτηρίων τα εξής: Πρώτον, τα παρατακτικά σύνθετα έχουν δύο κεφαλές (Ten Hacken, 2000; Kageyama, 2009). Δεύτερον, στα παρατακτικά σύνθετα το πρώτο συστατικό λειτουργεί ως κεφαλή (Ανδριώτης, 1960; Li, 1993; Kiparsky, 2009). Τρίτον, για τα ελληνικά, είτε η έννοια της κεφαλής δεν έχει νόημα στα παρατακτικά σύνθετα, είτε συμβατικά και χάριν συμμετρίας με τα προσδιοριστικά σύνθετα, ως κεφαλή ορίζεται το δεύτερο συστατικό (Ράλλη, 2007:90-91). Υπό το πρίσμα της ψυχογλωσσολογίας, η κεφαλή φαίνεται να έχει ουσιαστικό ρόλο στην επεξεργασία των συνθέτων. Ωστόσο, ο ακριβής ρόλος της παραμένει ασαφής καθώς τόσο αυτή όσο και η θέση των συστατικών φαίνεται να αλληλεπιδρούν κατά την επεξεργασία των συνθέτων (Jarema 2006:57). Δεδομένου του προβληματισμού που υπάρχει στη βιβλιογραφία σχετικά με το ποιο από τα δύο συστατικά λειτουργεί ως κεφαλή στα παρατακτικά σύνθετα, προχωρήσαμε στη διεξαγωγή ενός on-line οπτικού πειράματος λεξικής απόφασης (on-line visual lexical decision task). Πειραματικό υλικό: 16 υπαρκτά παρατακτικά σύνθετα, (πχ. ψωμοτύρι, βορειοδυτικός, ανοιγοκλείνω), 16 υπαρκτά προσδιοριστικά σύνθετα, (πχ. μολυβοθήκη, ερωτοχτυπημένος, αφισοκολλώ), 16 νεολογικά παρατακτικά σύνθετα (πχ. σκουποφαράσι, αγενοθρασύς, τρεχογλιστρώ) και 16 νεολογικά προσδιοριστικά σύνθετα (πχ. πικρόφρουτο, χρηματοκερδισμένος, ιδρωτοστάζω) λειτούργησαν ως primes για τα πρώτα και τα δεύτερα συστατικά τους, καθώς επίσης και για ένα σύνολο λέξεων ελέγχου, παρελκυστικών λέξεων και μη λέξεων. Συμμετέχοντες: 25 φυσικοί ομιλητές της (ΝΕ). Διαδικασία: Οι συμμετέχοντες καλούνταν να απαντήσουν αν οι λέξεις που εμφανίζονταν στην οθόνη του υπολογιστή τους είναι λέξεις της (ΝΕ). Αυτό που μετρήσαμε στο συγκεκριμένο πείραμα ήταν ο χρόνος αντίδρασης (ΧΑ) των συμμετεχόντων. Αποτελέσματα: Όταν λειτουργούσε ως prime προσδιοριστικό σύνθετο (υπαρκτό/ νεολογικό) τότε ο (ΧΑ) ήταν μικρότερος στο πρώτο συστατικό. Όταν λειτουργούσε ως prime παρατακτικό σύνθετο (υπαρκτό/ νεολογικό) τότε ο (ΧΑ) ήταν παραπλήσιος τόσο στο πρώτο όσο και στο δεύτερο συστατικό. Συμπεράσματα: Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, φαίνεται πως στα παρατακτικά σύνθετα και τα δύο συνθετικά συνεισφέρουν εξίσου στην αναγνώριση του συνθέτου, γεγονός που ίσως αναδεικνύει την ύπαρξη δύο κεφαλών στα παρατακτικά σύνθετα.
Open Access
Φύσις και νόμος στη διδασκαλία των σοφιστών και στις "Βάκχες" του Ευριπίδη
(2014-04-30) Κοτοπούλη, Μαρία; Ράγκος, Σπυρίδων; Ράγκος, Σπυρίδων; Kotopouli, Maria
Τμήμα Φιλολογίας (ΔΕ)
Η παρούσα εργασία εστιάζεται στη μελέτη των εννοιών Φύσις (= φυσική κατάσταση, φυσική τάση) και Νόμος (= ανθρώπινη σύμβαση, θεσμός, έθιμο) ως διπολικού σχήματος ενταγμένου αφενός στα πλαίσια της διδασκαλίας των σοφιστών και αφετέρου στην τραγωδία του Ευριπίδη Βάκχαι. Κατά τη διάρκεια του 5ου αιώνα π. Χ., εποχής έντονης πνευματικής ζύμωσης εμπνευσμένης από τις κοινωνικές, πολιτικές και πολεμικές συγκυρίες, αναδύεται στη σοφιστική σκέψη το εννοιολογικό και ιδεολογικό αντιθετικό σχήμα Φύσις- Νόμος. Αρκετοί σοφιστές διατυπώνουν πεποιθήσεις που κλίνουν υπέρ της Φύσεως, η οποία ταυτίζεται με το όντως αληθινό και συμφέρον, κατά τον Αντιφώντα, με την πηγή της ελευθερίας, κατά τον Αλκιδάμα, με τη δικαιοσύνη την εκπορευόμενη από την υπερίσχυση του δυνατότερου και με την αναίρεση κάθε σύμβασης, κατά τον Καλλικλή. Κάποιοι άλλοι σοφιστές υιοθετούν θέσεις που κλίνουν υπέρ του Νόμου, ο οποίος αποτελεί πηγή δικαιοσύνης και απαραίτητη προϋπόθεση για την επιβίωση του ανθρώπου, κατά τον Πρωταγόρα, κριτήριο ηθικά ενδεδειγμένης χρήσης των αρετών και εγγυήτρια δύναμη ευπραγίας, κατά τον Ανώνυμο του Ιάμβλιχου. Ποια, όμως, η παρουσία της Φύσεως και του Νόμου μέσα στην ευριπίδεια τραγωδία Βάκχαι; Η παρουσία αυτή γίνεται αντιληπτή κατά την εξέταση της αντιπαράθεσης του θεού Διονύσου με τον ηγεμόνα της Θήβας Πενθέα. Από τη μία πλευρά, η διονυσιακή λατρεία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη Φύσιν σε ό,τι αφορά τόσο τις τελετουργικές πρακτικές της, όσο και την υπόσταση του ίδιου του τιμώμενου θεού Διονύσου. Από την άλλη πλευρά, ο ηγεμόνας της Θήβας Πενθέας ενεργεί ως ο θεματοφύλακας του Νόμου, προασπιζόμενος μία συμβατική μορφή δικαίου η οποία δρα ως συνεκτικός ιστός μεταξύ των πολιτών. Είναι, ωστόσο, η έννοια του Νόμου εντελώς εξοβελισμένη από τη διονυσιακή λατρεία, στα πλαίσια της οποίας επιβάλλεται η εφαρμογή ενός συγκεκριμένου τελετουργικού τυπικού; Μήπως ο Νόμος, του οποίου υπεραμύνεται τόσο σθεναρά ο Πενθέας διώκοντας τους μαινόμενους ακολούθους του Διονύσου, είναι αναπόσπαστο κομμάτι της βακχείας; Άραγε ήταν η ανάγκη επίτευξης ισορροπίας ανάμεσα στις δυνάμεις της Φύσεως και τις δυνάμεις του Νόμου η αλήθεια που διέφυγε του Πενθέα, καθορίζοντας έτσι το τραγικό του τέλος; Αυτά είναι τα ερωτήματα στα οποία καλείται τελικά να απαντήσει η έρευνα που διεξάγεται στην παρούσα εργασία.
Open Access
Ο Αγησίλαος ο Β΄ στη βιογραφική παράδοση : Μία συγκριτική μελέτη
(2014-05-27) Πολυμενοπούλου, Αικατερίνη; Γεωργιάδου, Αριστούλα; Polymenopoulou, Aikaterini
Τμήμα Φιλολογίας (ΔΕ)
Αντικείμενο της παρούσας εργασίας είναι να εξετάσει και να παρουσιάσει τις βιογραφικές μεθόδους προσέγγισης μίας εξέχουσας προσωπικότητας του 4ου αιώνα π.Χ., του Σπαρτιάτη βασιλιά και στρατιωτικού, Αγησιλάου του Β΄ (399-360/59 π.Χ.), έτσι όπως εκείνη σκιαγραφήθηκε μέσα από τα τρία ομώνυμα έργα του Ξενοφώντος του Αθηναίου (4ος αιώνας π.Χ.), του Κορνήλιου Νέπωτα (Cornelius Nepos, 1ος αιώνας π.Χ.) και του Πλουτάρχου (1ος-2ος αιώνας μ.Χ).
Open Access
Αυτισμός : Η γλωσσική ικανότητα ατόμων που εμπίπτουν στο φάσμα του αυτισμού
(2014-10-07) Χαλκιοπούλου, Χριστίνα; Μανουηλίδου, Χριστίνα; Μανουηλίδου, Χριστίνα; Chalkiopoulou, Christina
Τμήμα Φιλολογίας (ΔΕ)
Η παρούσα εργασία αποτελεί μια προσπάθεια διερεύνησης των γλωσσικών κι επικοινωνιακών δεξιοτήτων των ατόμων με αυτιστικές διαταραχές. Στόχος της είναι η περιγραφική προσέγγιση των διαταραχών του αυτιστικού φάσματος κι η αναζήτηση των γλωσσικών περιοχών που εμφανίζονται προβληματικές στα αυτιστικά άτομα. Στο πρώτο μέρος γίνεται μια εισαγωγή στο φάσμα του αυτισμού και μια περιγραφή του θεωρητικού κι ιστορικού πλαισίου του. Κατόπιν της εισαγωγής, γίνεται παρουσίαση της σύγχρονης κατηγοριοποίησης των αυτιστικών διαταραχών, εξετάζοντας κάθε μία ξεχωριστά ως προς τα περιγραφικά τους στοιχεία κι επιδημιολογικά τους δεδομένα. Στη συνέχεια παρουσιάζεται το κύριο μέρος της εργασίας που αποτελείται από το θέμα της γλωσσικής ικανότητας των ενηλίκων και παιδιών με αυτισμό. Συγκεκριμένα, γίνεται ανάλυση της γλωσσικής ανάπτυξης αυτών μέσα από μια σύγκριση τους με τα φυσιολογικά αναπτυσσόμενα παιδιά και τα παιδιά με σύνδρομο Άσπεργκερ, αλλά και άλλων πτυχών της γλωσσικής κι επικοινωνιακής ικανότητας όπως το επίπεδο παραγωγής, χρήσης και κατανόησης και επεξεργασίας. Σε αυτό το σημείο της εργασίας παρατίθενται κι αναλύονται δύο έρευνες από Έλληνες επιστήμονες που εξετάζουν τις γραμματικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι αυτιστικοί πληθυσμοί. Η πρώτη έρευνα αφορά στη χρήση των προσωπικών αντωνυμιών στην ελληνική γλώσσα από αυτιστικά παιδιά, συγκρίνοντας τα με άτομα με τυπική ανάπτυξη και με σύνδρομο Άσπεργκερ (Βογινδρούκας, 2005), ενώ η δεύτερη εξετάζει την κατανόηση και την ερμηνεία των αντωνυμιών (προσωπικές κι αυτοπαθείς) και της αναφοράς τους, αλλά και των ρημάτων με μη ενεργητική μορφολογία (παθητικά και αυτοπαθή) από παιδιά με αυτισμό υψηλής λειτουργικότητας καθώς και με υψηλού επιπέδου λεκτικές και μη λεκτικές ικανότητες. Τα αποτελέσματα των ερευνών συζητούνται σε σχέση με ευρήματα άλλων ερευνητών από τη διεθνή κι ελληνική βιβλιογραφία. Σε επόμενο στάδιο γίνεται περιγραφή της γλωσσικής συμπεριφοράς των αυτιστικών ατόμων στο πραγματολογικό επίπεδο βασισμένη σε σύγχρονες επιστημονικές μελέτες, αλλά κι επιπρόσθετες δυσκολίες στη φωνολογία και το φαινόμενο της ηχολαλίας, το οποίο κάνει πολύ συχνά την εμφάνισή του κατά την ανάπτυξη των παιδιών με αυτιστικές διαταραχές. Στο τέλος αυτού του μέρους, παρουσιάζονται νευρογλωσσολογικές 5 μελέτες κι έρευνες για τα συστήματα της δηλωτικής και διαδικαστικής μνήμης, τα οποία σχετίζονται με τη γλωσσική ικανότητα του ανθρώπου και παρουσιάζουν διαφορετική συμπεριφορά στους αυτιστικούς. Στο επόμενο μέρος ασχολούμαστε με εναλλακτικά συστήματα επικοινωνίας ή επικοινωνιακούς τρόπους που μπορούν να συμβάλλουν στην ανάπτυξη του προφορικού λόγου και της γλωσσικής ικανότητας των αυτιστικών ατόμων, όπως το Makaton και το Pecs. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη νοηματική γλώσσα και στη χρήση της από αυτιστικούς πληθυσμούς ως υποβοήθηση της γλωσσικής ανάπτυξης ή κι ως μοναδικό εναλλακτικό τρόπο επικοινωνίας. Στο τελευταίο μέρος της παρούσας εργασίας συζητούνται τα αποτελέσματα και τα συμπεράσματα από τις μελέτες κι έρευνες που παρατέθηκαν αλλά αναφέρονται και σημεία στα οποία θα πρέπει να σταθούν και να λάβουν υπ’ όψιν τους τυχόν μελλοντικές έρευνες πάνω στο ζήτημα της γλωσσικής ικανότητας σε άτομα που εμπίπτουν στο φάσμα του αυτισμού.
Open Access
Ανάλυση της ρηματικής φράσης με τη γλώσσα προγραμματισμού Prolog
(2014-12-04) Μπιλιανός, Δημήτριος; Ρούσσου, Άννα; Ρούσσου, Άννα; Bilianos, Dimitrios
Τμήμα Φιλολογίας (ΔΕ)
Αντικείμενο της εργασίας αυτής αποτελεί η χρήση της γλώσσας λογικού προγραμματισμού Prolog για τη συντακτική ανάλυση (parsing) παραδειγμάτων ρηματικής φράσης, ακολουθώντας τις τελευταίες εξελίξεις στο χώρο της γενετικής γραμματικής (Μινιμαλιστικό Πρόγραμμα). Στην προσπάθεια πλήρους περιγραφής του προβλήματος, όπως απαιτεί ο λογικός προγραμματισμός, στο επίκεντρο τοποθετείται η διεπαφή σύνταξης – σημασιολογίας. Γίνεται αναφορά σε θεωρητικά προβλήματα όπως η διάκριση μεταξύ ανεργαστικών και μεταβατικών ρημάτων και η φύση των ρημάτων καιρού (weather verbs), και προτείνονται τρόποι ερμηνείας και διαχείρισης των παραπάνω προβλημάτων στο περιβάλλον της Prolog.
Open Access
Η επιρροή της Αγγλικής στη Νέα Ελληνική : εξέταση νεοεισαχθέντων αγγλισμών
(2015-01-13) Παπαδοπούλου, Ουρανία; Ξυδόπουλος, Γεώργιος; Papadopoulou, Ourania
Τμήμα Φιλολογίας (ΔΕ)
Στην παρούσα εργασία εξετάζω εκφράσεις που έχουν εισαχθεί τα τελευταία χρόνια στη νεοελληνική γλώσσα, οι οποίες συναντώνται συχνότερα στη γλώσσα των νέων (ηλικίας 15-20 ετών), π.χ. πάρε το χρόνο σου < take your time, αγαπώ αυτό το φόρεμα < I love that dress, στο τέλος της μέρας < at the end of the day (idiom), πουλάει σαν ζεστό ψωμί < it sells like hot buns (idiom). Ως μία πρώτη προσέγγιση σε αυτό το θέμα συγκέντρωσα ένα δείγμα τέτοιων εκφράσεων μέσω της διαδικτυακής έρευνας στα διάφορα blogs και social networks, την τηλεόραση, το ραδιόφωνο, τον Τύπο την καθημερινή επικοινωνία,μελέτησα τα τυπικά χαρακτηριστικά των εκφράσεων αυτών και τα συνέκρινα με αυτά των αντίστοιχων εκφράσεων της νεοελληνικής και τέλος εξέτασα την επίγνωση των ομιλητών της νέας ελληνικής (ηλικίας από 15 – άνω των 50 ετών) για την ύπαρξη τέτοιων εκφράσεων στην καθημερινή τους επικοινωνία και τη στάση τους απέναντί τους μέσω μίας έρευνας ερωτηματολογίου. Τα αποτελέσματα της έρευνας φαίνεται να επιβεβαιώνουν την αρχική μου υπόθεση, ότι δηλαδή αρκετές εκφράσεις έχουν εισαχθεί πρόσφατα στη νεοελληνική γλώσσα μέσω του μεταφραστικού δανεισμού από την αγγλική. Επιπρόσθετα,τα αγγλικά ως κυρίαρχη γλώσσα δανείζει στοιχεία στη νέα ελληνική γλώσσα, πέρα από το λεξιλογικό επίπεδο, που εκτείνονται στη φρασεολογία, ακόμα και στους ιδιωματισμούς.Αυτές οι νέες εκφράσεις είναι λέξη προς λέξη μετάφραση που σε ορισμένες περιπτώσεις παραβιάζουν τη γραμματική δομή και τέλος αυτό το ζήτημα μπορεί να είναι μία ισχυρή ένδειξη υπέρ της αγγλοποίησης των γλωσσών όπως τα ελληνικά, με περιορισμένο αριθμό ομιλητών σε ευρωπαϊκό ή ίσως και παγκόσμιο επίπεδο.
Open Access
Ο σχηματισμός του αορίστου σε ασθενείς με σημασιολογική άνοια και ήπια γνωσιακή διαταραχή
(2015-04-27) Λουλέλη, Ναταλία; Μανουηλίδου, Χριστίνα; Μανουηλίδου, Χριστίνα; Louleli, Natalia
Τμήμα Φιλολογίας (ΔΕ)
Ο σχηματισμός του αορίστου σε ασθενείς με σημασιολογική άνοια και ήπια γνωσιακή διαταραχή.
Open Access
Λεξικός δανεισμός και στρατηγικές παραγωγής λέξεων με βάση το δανεισμό στην Κρητική διάλεκτο
(2015-07-01) Χαιρετάκης, Γεώργιος; Ράλλη, Αγγελική; Ράλλη, Αγγελική; Chairetakis, George
Τμήμα Φιλολογίας (ΔΕ)
Στόχος της παρούσας πτυχιακής εργασίας είναι η περιγραφή των μορφολογικών μηχανισμών που ενεργοποιούνται από την Κρητική διάλεκτο προκειμένου να ενσωματώσει δάνειες λέξεις από γλώσσες-πηγές όπως η Τουρκική και η Ιταλική. Η περιγραφή αυτών των στρατηγικών ενσωμάτωσης συνοδεύεται από στατιστική ανάλυση 1000 δάνειων λέξεων.
Open Access
Τα ουσιαστικά του δράστη σε -τη(ς) : μια μορφο-σημασιολογική ανάλυση
(2021) Μικρούλη, Γεωργία; Mikrouli, Georgia
Τμήμα Φιλολογίας (ΔΕ)
Στην παρούσα εργασία εξετάζονται τα ουσιαστικά του δράστη σε -τη(ς) από μια μορφολογική και σημασιολογική σκοπιά. Συγκεκριμένα, σε ένα πρώτο στάδιο γίνεται μια συζήτηση σχετικά με τους περιορισμούς -σημασιολογικούς και μορφοσυντακτικούς- που επενεργούν κατά το σχηματισμό αυτών των ουσιαστικών και διαπιστώνεται ότι αν και είναι αρκετά ισχυροί σε ελάχιστες περιπτώσεις παραβιάζονται. Επίσης, εξετάζονται ακροθιγώς ζητήματα σχετικά με τις (προβληματικές) ρηματικές βάσεις παραγωγής που επιλέγονται καθώς και περιπτώσεις κενών στην παραγωγική διαδικασία. Ένα μεγάλο μέρος της εργασίας αφιερώνεται στην εξέταση της πολύσημης φύσης των ουσιαστικών αυτών μιας και μπορεί να δηλώνουν τον δράστη -έμψυχο ή άψυχο- μιας ενέργειας ή/και το όργανο. Η ανάλυσή τους γίνεται με βάση το σχήμα επέκτασης της σημασίας του Booij αλλά και βάσει του μοντέλου Construction Morphology μέσω του οποίου προσδιορίζονται οι διαφορετικές σημασίες των ουσιαστικών και αναπαρίσταται ικανοποιητικά η συστηματική σχέση μορφής και σημασίας. Βέβαια, στο πλαίσιο της εργασίας εξετάζεται κριτικά και μια διαμετρικά αντίθετη άποψη σύμφωνα με την οποία η συνύπαρξη των σημασιών του δράστη και οργάνου στα ουσιαστικά αυτά αποτελεί μια περίπτωση ομωνυμίας. Τέλος, γίνεται μια σύντομη αναφορά στα ρηματικά σύνθετα σε -τη(ς) και σε μερικά αμφιλεγόμενα ζητήματα που αφορούν τη σειρά εφαρμογής των διαδικασιών της παραγωγής και της σύνθεσης κατά το σχηματισμό τους καθώς και σε περιπτώσεις συν-εμφάνισης δύο παραγωγικών διαδικασιών.
Open Access
Η πρόσληψη του Ησιόδου από την προσωκρατική φιλοσοφία : Ξενοφάνης, Ηράκλειτος, Εμπεδοκλής
(2021-07) Τζουρά, Δέσποινα; Tzoura, Despina
Τμήμα Φιλολογίας (ΔΕ)
Το ενδιαφέρον των φιλοσόφων για τους επικούς ποιητές είναι απόλυτα συνυφασμένο με το κύρος που είχαν οι τελευταίοι κατά την αρχαϊκή και κλασική εποχή. Η πρόσληψη του Ησιόδου από τους τρείς Προσωκρατικούς (Ξενοφάνης, Ηράκλειτος, Εμπεδοκλής) αφορά την άμεση και έμμεση κριτική απέναντί του, αλλά και την υιοθέτηση συγκεκριμένων μοτίβων και ορολογίας τροποποιημένων ως προς το νόημά τους. Στην εργασία μου, τα κοσμολογικά μοντέλα των φιλοσόφων που μελετώ δεν συγκρίνονται εκτενώς με αυτά των υπόλοιπων Προσωκρατικών (το εύρος άλλωστε των θεμάτων που απασχολούν τον Ξενοφάνη, τον Ηράκλειτο και τον Εμπεδοκλή είναι μεγάλο). Επικεντρώνομαι στον διάλογό τους με τον Ησίοδο, ο οποίος αποτελεί πολύ σημαντικό κεφάλαιο της σκέψης και των προβληματισμών τους, το οποίο, με τη σειρά του, χρήζει στοχευμένης μελέτης. Στο πρώτο κεφάλαιο της εργασίας μου εξετάζω τα σημεία εκείνα του ησιόδειου έπους που τίθενται στο επίκεντρο της κριτικής του Ξενοφάνη. Τα σχόλιά του αφορούν την έμπνευση του Ησιόδου από τις Μούσες και τον ανθρωπομορφισμό με τον οποίο περιγράφει τους θεούς. Στο δεύτερο κεφάλαιο, οι απόψεις που εκφράζει ο Ηράκλειτος με αφορμή τον Ησίοδο αποτελούν τη βάση πάνω στην οποία ανέπτυξα την ανάλυση της ηρακλείτειας κοσμολογίας. Το ενδιαφέρον του φιλοσόφου περιστρέφεται γύρω από την έννοια του πολέμου και των θεϊκών συγκρούσεων, της σημασίας που έχει η κλοπή της φωτιάς από τον Προμηθέα, της έννοιας της δίκης, αλλά και γύρω από τις απόψεις του Ησιόδου σχετικά με την Ἡμέρην και τη Νύκτα, τις ιερές μέρες και τις θυσίες που κάνουν οι άνθρωποι για να εξευμενίσουν τους θεούς. Στο τρίτο και τελευταίο κεφάλαιο της εργασίας μου ασχολούμαι με τον Εμπεδοκλή και τον τρόπο με τον οποίο αυτός ενσωματώνει στο έργο του στοιχεία της ησιόδειας κοσμογονίας, όπως είναι τα τέσσερα στοιχεία τα οποία συγκροτούν τον κόσμο, οι ρίζες της γης και ο μύθος των γενών, αλλά και οι θρησκευτικές αντιλήψεις που εκφράζει σχετικά με την επιφάνεια των Μουσών, τα δυο είδη Έριδας και τον Έρωτα. Ο τρόπος με τον οποίο οι τρεις Προσωκρατικοί συνδιαλέγονται με τον Ησίοδο οδηγεί στο συμπέρασμα οτι η σκέψη του τελευταίου συνιστά την πρώτη ύλη την οποία οι Προσωκρατικοί μετασχηματίζουν για να εξυπηρετήσουν τα δικά τους φιλοσοφικά επιχειρήματα.
Open Access
Τα κενά στο κλιτικό παράδειγμα του υποκορισμού
(2022-06) Ζγολόμπη, Ισμήνη; Zgolompi, Ismini
Τμήμα Φιλολογίας (ΔΕ)
Η παρούσα εργασία εξετάζει το πρόβλημα της ύπαρξης ορισμένων κενών στο κλιτικό παράδειγμα κάποιων ουσιαστικών, και πιο συγκεκριμένα των υποκοριστικών με το παραγωγικό επίθημα -άκι. Διερευνάται η ελλειπτικότητα των συγκεκριμένων υποκοριστικών στη γενική του ενικού τους, ενώ παράλληλα εξετάζονται και τα λεξικοποιημένα υποκοριστικά, οι λέξεις δηλαδή που έχουν χάσει την υποκοριστική τους αξία, αλλά και οι λέξεις που απλώς παρουσιάζουν ομοηχία με τα υποκοριστικά ως προς την κατάληξη. Γίνεται επίσης, αξιοποίηση διάφορων θεωρητικών απόψεων για την ερμηνεία του συγκεκριμένου φαινομένου, καθώς και εξέταση των απόψεων των ομιλητών της Κοινής Νέας Ελληνικής για την κλίση των παραπάνω μέσω ερωτηματολογίου.
Open Access
Γλώσσα και φυλακή
(2022-07-01) Γκρίζη, Σπυριδούλα; Gkrizi, Spiridoula
Τμήμα Φιλολογίας (ΔΕ)
Η παρούσα εργασία αποσκοπεί στην έρευνα της γλώσσας της φυλακής και του τρόπου χρήσης της από τα άτομα, που απαρτίζουν το σωφρονιστικό σύστημα (έγκλειστοι, σωφρονιστικοί υπάλληλοι). Συγκεκριμένα, στο πρώτο κεφάλαιο αναλύεται ο όρος «γλωσσική ποικιλία» και «περιθωριακά λεξιλόγια», διότι η γλώσσα της φυλακής εντάσσεται σε αυτά. Επίσης, αφού γίνει η κατηγοριοποίηση τους, παραθέτονται οι λόγοι χρήσης αυτών των λεξιλογίων. Έπειτα, το δεύτερο κεφάλαιο εστιάζει στην ιστορική εξέλιξη του σωφρονιστικού συστήματος, αναλύοντας τις μεθόδους εγκλεισμού, που έχουν ακολουθηθεί κατά καιρούς. Εν συνεχεία στο τρίτο κεφάλαιο παρουσιάζεται η σχέση, που έχει η γλώσσα με την φυλακή μέσω της αλληλεπίδρασης των κρατουμένων μεταξύ τους, με τους σωφρονιστικούς υπαλλήλους αλλά και με άτομα της ελεύθερης κοινωνίας. Το τέταρτο και πέμπτο κεφάλαιο αποτελούν το πρακτικό μέρος της εργασίας. Παρατίθενται τα ερωτηματολόγια με την ανάλυση τους και προκύπτουν τα συμπεράσματα μέσω των αποτελεσμάτων. Πρόκειται για μία έρευνα, που πραγματοποιήθηκε στις φυλακές Κορυδαλλού και εκπονήθηκε με τη χρήση τριών ερωτηματολογίων. Σκοπός της έρευνας ήταν να αποκτήσουμε μία ολοκληρωμένη εικόνα σχετικά με τον τρόπο χρήσης της γλώσσας της φυλακής αλλά και να απαντήσουμε στο ερώτημα αν αυτή η γλώσσα αλλάζει.
Open Access
Τα διηγήματα στη συλλογή προγυμνασμάτων του Νικηφόρου Βασιλάκη
(2022-12-06) Αργυροπούλου Χαρίκλεια; Argyropoulou Charikleia
Τμήμα Φιλολογίας (ΔΕ)
Η παρούσα εργασία στοχεύει στη μελέτη του ρητορικού έργου του Νικηφόρου Βασιλάκη, ρήτορα του 12ου αιώνα μ.Χ., η ενασχόληση του οποίου με το είδος συνίσταται εν πολλοίς στη σύνταξη μιας συλλογής προγυμνασμάτων. Το ιδιαίτερο ερευνητικό ενδιαφέρον αυτής της εργασίας, ωστόσο, εστιάζεται αποκλειστικά στη μελέτη των δεκαέξι συνολικά διηγημάτων του, ως μέρους των ευρύτερων προγυμνασμάτων του. Δύο είναι οι βασικοί άξονες γύρω από τους οποίους διαμορφώθηκε η μελέτη: αφενός το υπό πραγμάτευση θέμα και αφετέρου η υφολογική αποτίμηση του κάθε διηγήματος. Αναλυτικότερα, ιδιαίτερη μνεία γίνεται στο μυθολογικό υπόβαθρο όλων ανεξαιρέτως των διηγημάτων, ενώ αναφορικά με τα υφολογικά ζητήματα, ιδιαίτερη έμφαση δίνεται τόσο στις αφηγηματικές τεχνικές και την έκταση των κειμένων, όσο και στα σχήματα λόγου που εμπεριέχονται στα διηγήματα της συλλογής.
Open Access
Σημασιολογική μεταβολή και τροπικότητα : μελέτη του τροπικού ρήματος μπορώ/μπορεί υπό το πρίσμα της γνωστικής σημασιολογίας
Νικολής, Δημήτρης; Nikolis, Dimitris
Τμήμα Φιλολογίας (ΔΕ)
Στην εργασία αυτή επιχειρείται μια αρχική εξέταση της σημασιολογικής μεταβολής του ρήματος μπορώ, υπό το πρίσμα της Γνωστικής Γλωσσολογίας. Ως σημασιολογική μεταβολή εννοείται η επέκταση της πρωτοτυπικής σημασίας του ρήματος, η οποία συνδέεται στενά με την ενσώματη έννοια της δύναμης. Κατά την μεταβολή, παρατηρείται πως οι πρότερες χρονικά σημασίες δεν χάνονται, αλλά πλέον αποτελούν όλες μέρος της σημασίας του τροπικού ρήματος, καθιστώντας το με αυτόν τον τρόπο ένα πολύσημο λεξικό στοιχείο. Οι σημασίες που προκύπτουν είναι οι τροπικές σημασίες, δηλαδή αυτές που τροποποιούν την σημασία του κύριου ρήματος μιας πρότασης, εισάγοντας τις έννοιες της δυνατότητας, της πιθανότητας, της άδειας κτλ. Για να μελετηθεί η πορεία της αλλαγής, γίνεται χρήση εμπειρικών δεδομένων από την διαχρονία της ελληνικής γλώσσας που φτάνει έως τον 9ο αιώνα, ενώ αναδεικνύονται οι συσχετισμοί με το παρόν. Αρχικά παρουσιάζεται ο τρόπος με τον οποίο οι τροπικές σημασίες του ρήματος συντίθενται και εκφράζονται με τα αρνητικά μόρια. Η θέση των αρνητικών μορίων καθώς και η ιδιαίτερη μορφή τους φαίνεται πως είναι χαρακτηριστική για κάθε μια τροπική σημασία. Έπειτα αναγνωρίζεται η συμβολή της μορφοσυντακτικά κωδικοποιημένης ρηματικής σημασίας κατά την σημασιολογική μεταβολή του ρήματος. Ως πρωτοτυπική σημασία αναγνωρίζεται η δυναμική τροπική σημασία, η οποία είναι αυτή που ανακαλεί κατά τη χρήση της ένα εικονιστικό σχήμα, αυτό της ΔΥΝΑΜΗΣ, στις δύο του εκφάνσεις ή πραγματώσεις, και συγκεκριμένα αυτήν της ΠΑΡΕΜΠΟΔΙΣΗΣ (της δύναμης) και αυτήν της ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΣΗΣ ΤΟΥ ΕΜΠΟΔΙΟΥ (διαμέσου της δύναμης). Τα εικονιστικά αυτά σχήματα είναι υπεύθυνα για την κατανόηση των εννοιών της δυνατότητας και της ικανότητας που προκύπτει από την δυνατότητα. Οι μηχανισμοί που είναι υπεύθυνοι για την επέκταση της πρωτοτυπικής σημασίας, είναι οι γνωστικοί μηχανισμοί της μεταφοράς και της μετωνυμίας, που αποτελούν δύο βασικούς τρόπους με τους οποίους προκύπτει η σημασιολογική μεταβολή, επηρεαζόμενοι από το περιβάλλον χρήσης και γενικά το περικείμενο όπως υποστηρίζεται. Τόσο η μεταφορά όσο και η μετωνυμία λειτουργούν επί τη βάση της εγκυκλοπαιδικά οργανωμένης γνώσης, δηλαδή της γνώσης που δεν οριοθετείται αυστηρά καθώς διαμορφώνεται και μεταβάλλεται συνεχώς από την εμπειρία. Τέλος, παρουσιάζεται μια πιθανή πορεία της σημασιολογικής επέκτασης που υφίσταται η πρωτοτυπική σημασία του ρήματος, όπως η τελευταία ταυτοποιείται ως τέτοια τον 9ο αιώνα.
Open Access
Το κοινωνικό φύλο στην "Ηλέκτρα" του Σοφοκλή
Φάκαρος, Χρυσόστομος; Καρακάντζα, Ευφημία; Καρακάντζα, Ευφημία; Fakaros, Chrysostomos
Τμήμα Φιλολογίας (ΔΕ)
Η παρούσα εργασία εξετάζει το κοινωνικό φύλο στην Ηλέκτρα του Σοφοκλή με ιδαίτερη έμφαση στον θρήνο ως κατεξοχήν γυναικείο χαρακτηριστικό.
Open Access
Όψεις του γυναικείου Künstlerroman στα "Δέντρα" και "Τα ψάθινα καπέλα" της Μαργαρίτας Λυμπεράκη
Πυλαρινού, Θεοδώρα; Pylarinou, Theodora
Τμήμα Φιλολογίας (ΔΕ)
Η παρούσα εργασία εξετάζει τα δύο πρώτα μυθιστορήματα της Μαργαρίτας Λυμπεράκη, "Τα δέντρα" (1945) και "Τα ψάθινα καπέλα" (1946), ως γυναικεία Künstlerromane. Ύστερα από τη μεμονωμένη ανάλυση των δύο έργων, τα δύο μυθιστορήματα εξετάζονται συγκριτικά. Από τη συγκριτική ανάλυση των βιβλίων προκύπτει ότι το μυθιστορηματικό είδος του γυναικείου Künstlerroman εξελίσσεται στη γραφή της Λυμπεράκη. Έχοντας αρχικά συγγράψει ένα αδύναμο έργο, επιμένει στην ίδια θεματολογία, αναπροσαρμόζει το υλικό της και δημοσιεύει ένα άρτιο και σύνθετο μυθιστόρημα, τα Ψάθινα καπέλα.
Open Access
Όψεις της υλικής αρχαιότητας στο ποιητικό έργο του Κωστή Παλαμά (1897-1907)
Τσαγανά, Μαρία Ευτυχία; Γκότση, Γεωργία; Γκότση, Γεωργία; Κατσιγιάννη, Άννα; Κωστίου, Κατερίνα; Tsagana, Maria Eftixia
Τμήμα Φιλολογίας (ΔΕ)
Στην εργασία αυτή μελετώνται οι όψεις που λαμβάνει η υλική αρχαιότητα στο ποιητικό έργο του Κωστή Παλαμά. Ο ποιητής αντιμετωπίζει τα αρχαία μνημεία ως απότοκα της ελληνικής - εθνικής πολιτισμικής κληρονομιάς, τα οποία συνθέτουν μαζί με τα μεταγενέστερα καλλιτεχνικά επιτεύγματα την ελληνική πνευματική παράδοση. Επίσης, αναγνωρίζει στην ύλη τους ισχυρούς εθνικούς αρμούς για την ανοικοδόμηση της νεώτερης Ελλάδας και μάλιστα τα ανάγει σε σύμβολα αναγέννησης. Τέλος, συστήνει τη σύγχρονή του καλλιτεχνική δημιουργία, με κύριο όργανο τη δημοτική γλώσσα, ως συνέχεια της κλασικής παράδοσης, αλλά και ως αυτόνομο πνευματικό στοιχείο.
Open Access
Τα σύνθετα της Νέας Ελληνικής με το χαρακτηριστικό μη ανθρώπινο
Γκούμα, Κωνσταντίνα; Gkouma, Konstantina
Τμήμα Φιλολογίας (ΔΕ)
Το γένος των ονομάτων (gender) αποτελεί διαχρονικά ένα από τα πιο πολυσυζητημένα θέματα στον χώρο της γλωσσολογίας τόσο διαγλωσσικά, όσο και σε επίπεδο μελέτης του θέματος στις επιμέρους γλώσσες λόγω της πολυδιάστατης και πολύπλοκης φύσης αυτής της γραμματικής κατηγορίας. Η νέα ελληνική είναι τυπικό παράδειγμα γλώσσας στην οποία η απόδοση του γένους στηρίζεται εν μέρει στη σημασία αλλά και στη μορφή του ονόματος, γι’ αυτό και η συζήτηση για την απόδοσή του καθίσταται ιδιαίτερα ελκυστική. Στόχος της παρούσας εργασίας είναι να εξετάσει την απόδοση του γένους στα σύνθετα της νέας ελληνικής που φέρουν το χαρακτηριστικό [- ανθρώπινο], με ποιο τρόπο αυτό καθορίζεται, ποιες διαδικασίες μπορούν να προκαλέσουν την μεταβολή του και τι αλλαγές προκαλεί το ίδιο το γένος στο μορφολογικό σύστημα της γλώσσας.
Open Access
Σύγκριση του πλατωνικού "Συμποσίου" με το ξενοφώντειο ομώνυμο έργο
Γλαράκη, Νικολίτσα; Ράγκος, Σπυρίδων; Ράγκος, Σπυρίδων; Glaraki, Nikolitsa
Τμήμα Φιλολογίας (ΔΕ)
Το παρόν πόνημα πραγματεύεται την εις βάθος σύγκριση δύο έργων της σωκρατικής γραμματείας, του Συμποσίου του Πλάτωνα και του ομωνύμου έργου του Ξενοφώντα. Η σύγκριση αφορά στον έρωτα, που αποτελεί κοινό τόπο αναφοράς, και πιο ειδικά επιχειρεί να εξετάσει ποια μορφή του (ομοφυλοφιλική ή ετεροφυλοφιλική) προκρίνεται. Δεν περιορίζεται, όμως, μόνο στον έρωτα, αλλά με αφορμή την ομοιότητα στον τίτλο και την εν μέρει κοινή θεματική καλείται να απαντήσει στο μέτρο του δυνατού στο μέχρι ώρας ανοιχτό ζήτημα της χρονολόγησης και άρα της χρονικής προτεραιότητας του ενός από τα δύο έργα. Η σκιαγράφηση του πορτραίτου του Σωκράτη που περιορίζεται μόνο στα όσα στοιχεία προκύπτουν από την ανάγνωση και τη μελέτη των δύο Συμποσίων είναι εξίσου σημαντική. Εν τέλει, η εν λόγω εργασία εστιάζει και στο ερώτημα της λογοτεχνικής ενότητας των δύο έργων.
Open Access
Η κυπριακή διάλεκτος και η χρήση της σε ποικίλες επικοινωνιακές περιστάσεις
Νικολοπούλου, Αθανασία; Nikolopoulou, Athanasia
Τμήμα Φιλολογίας (ΔΕ)
Η κυπριακή είναι μία από τις ελληνικές ποικιλίες και είναι αυτή που περιλαμβάνει τους περισσότερους ενεργούς ομιλητές. Ο λόγος τους σε οποιαδήποτε επικοινωνιακή περίσταση συνδυάζει στοιχεία τόσο της ελληνικής όσο και της κυπριακής ποικιλίας και, ανάλογα με τις περιστάσεις, το ποσοστό των στοιχείων της μιας ή της άλλης ποικιλίας μεταβάλλεται. Η παρούσα πτυχιακή εργασία πραγματεύεται το θέμα της κυπριακής διαλέκτου και πώς αυτή χρησιμοποιείται από τους ομιλητές σε διάφορα επικοινωνιακά περιβάλλοντα. Για το σκοπό της εργασίας μελετήθηκε βιβλιογραφία σχετική με το καθεστώς διγλωσσίας που επικρατεί στην Κύπρο και πώς αυτή επηρεάζει διάφορες καθημερινές περιστάσεις στη ζωή των κατοίκων της Κύπρου. Διεξήχθη έρευνα αποκλειστικά μέσω του Διαδικτύου και με τη βοήθεια μέσων κοινωνικής δικτύωσης ευρείας χρήσης, βασισμένη σε δύο ερωτηματολόγια. Τέλος, τα αποτελέσματα των ερωτηματολογίων ελέγχθηκαν με πακέτο στατιστικής ανάλυσης και τα συμπεράσματα που προέκυψαν επιβεβαίωσαν τις υπάρχουσες αντιλήψεις, φανερώνοντας ταυτόχρονα μια εν εξελίξει αλλαγή στην κυπριακή διάλεκτο, μια αλλαγή που πλησιάζει το ύφος της ελληνικής.