Τμήμα Θεατρικών Σπουδών (ΜΔΕ)

Permanent URI for this collection

https://hdl.handle.net/10889/66

Browse

Now showing 1 - 20 of 129

Open Access
O ρόλος της Ηλέκτρας σε σχέση με το θέμα της μητροκτονίας όπως αναπτύσσεται σκηνικά στις προσεγγίσεις του Δημήτρη Ροντήρη, του Καρόλου Κουν, του Ανδρέα Βουτσινά, του Μιχαήλ Μαρμάρινου και του Δημήτρη Μαυρίκιου
(2009-10-26T08:30:08Z) Αβούρη, Πηνελόπη; Αρβανίτη, Αικατερίνη; Στεφανόπουλος, Θεόδωρος; Βαλάκας, Κωνσταντίνος; Αρβανίτη, Αικατερίνη; Avouri, Penelope
Τμήμα Θεατρικών Σπουδών (ΜΔΕ)
O ρόλος της Ηλέκτρας σε σχέση με το θέμα της μητροκτονίας όπως αναπτύσσεται σκηνικά στις προσεγγίσεις του Δημήτρη Ροντήρη, του Καρόλου Κουν, του Ανδρέα Βουτσινά, του Μιχαήλ Μαρμάρινου και του Δημήτρη Μαυρίκιου.
Open Access
Αγγεία της Κάτω Ιταλίας και αττική κωμωδία : Aγγειογραφίες στην Κάτω Ιταλία και αθηναϊκή κωμωδία του 4ου π.Χ. αιώνα
(2014-05-27) Κωνσταντινοπούλου, Βασιλική; Kreeb, Martin; Kreeb, Martin; Στεφανόπουλος, Θεόδωρος; Τσιτσιρίδης, Σταύρος; Konstantinopoulou, Vasiliki
Τμήμα Θεατρικών Σπουδών (ΜΔΕ)
Τα αγγεία της Κάτω Ιταλίας και η αττική κωμωδία του 4ου αιώνα π.Χ. Στην παρούσα μελέτη γίνεται προσπάθεια της όσο το δυνατόν αντικειμενικής παρουσίασης των επιστημονικών θέσεων σχετικά με το ζήτημα των αγγείων της Κάτω Ιταλίας. Ως αντικείμενο αναφοράς της μελέτης έχουν επιλεγεί τέσσερα αγγεία που κατατάσονται από τους μελετητές στην ομάδα των αγγείων της Κάτω Ιταλίας και, σύμφωνα με αρκετούς, πρέπει να αποκαλούνται «φλυακικά» καθώς εμφανίζουν ορισμένα τυπικά, χαρακτηριστικά στοιχεία. Η επιλογή των συγκεκριμένων αγγείων οφείλεται σε ορισμένες ιδιαιτερότητές τους. Οι απεικονίσεις τους διακρίνονται για τη χαρακτηριστικά ρεαλιστική αποτύπωση των μορφών, οι οποίες διαγράφονται με μεγάλη λεπτομέρεια όσον αφορά την ενδυματολογική τους εμφάνιση και τα χαρακτηριστικά του προσωπείου τους. Επιπλέον, σε ένα από αυτά ζωηρές χειρονομίες συνοδεύονται από την ύπαρξη «φράσεων». Επιπροσθέτως, και με στόχο τη δημιουργία ενός πλαισίου κατανόησης του θέματος, δίνονται στοιχεία για τη μορφή του θεάτρου την Κλασική Εποχή, καθώς το φλυακικό δράμα, αν και σχεδόν άγνωστο ως κείμενο, αντιμετωπίζεται και ως θεατρικό δρώμενο. Τέλος, και με δεδομένο ότι σε ένα από τα υπό μελέτη αγγεία απεικονίζεται ο μύθος του Τήλεφου, γίνεται μια ευρεία αναφορά στις απεικονίσεις του συγκεκριμένου θέματος.
Open Access
Αγγεία της Κάτω Ιταλίας και θέατρο
Λιναρδάκη, Ανδρεάνα; Kreeb, Martin; Στεφανόπουλος, Θεόδωρος; Πανούσης, Ιωάννης; Linardaki, Andreana
Τμήμα Θεατρικών Σπουδών (ΜΔΕ)
Ανάμεσα στο αρχαίο ελληνικό θέατρο και την αγγειογραφία ως εικαστική τέχνη υπάρχει μια αλληλεπίδραση. Αυτή η αλληλεπίδραση είναι ενδιαφέρουσα μεν αλλά συνάμα σε κάποιο βαθμό μη εξερευνήσιμη γεγονός που δυσκολεύει στην διεξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων. Γι’ αυτό τον λόγο μπορούμε να εκφραστούμε με δυνατότητες και πιθανότητες, όχι όμως βεβαιότητες, μέσω διεπιστημονικών ερευνών χρόνων. Στόχος της παρούσας εργασίας είναι να καταδειχθεί μέρος των αγγείων της Κάτω Ιταλίας, καθώς και τα είδη που προτιμούσαν να «οπτικοποιούν» οι αγγειογράφοι της εποχής. Εκτός από αγγεία που απεικονίζουν κωμικά θέματα θα γίνει αναφορά και σε αγγεία με θέματα από την τραγωδία, σε αντιδιαστολή τα μεν με τα δε. Με τον όρο «κατωιταλιωτικά» χαρακτηρίζουμε σύμφωνα με τον Trendall1, τα ερυθρόμορφα αγγεία που κατασκεύασαν Έλληνες άποικοι στη Νότια Ιταλία και τη Σικελία από το 440 περίπου ως το τέλος του 4ου αιώνα π. Χ. Αυτή η πολύ σημαντική ομάδα της αγγειογραφίας είναι γενικά γνωστή ως «Νότιο Ιταλική».
Open Access
Αθηνίων "Σαμόθραικες". Ερμηνευτικό υπόμνημα
Μηλιώνη, Παναγιώτα; Στεφανόπουλος, Θεόδωρος; Στεφανόπουλος, Θεόδωρος; Τσιτσιρίδης, Σταύρος; Πανούσης, Ιωάννης; Milioni, Panagiota
Τμήμα Θεατρικών Σπουδών (ΜΔΕ)
Η παρούσα εργασία αποτελεί ερμηνευτικό υπόμνημα του μοναδικού σωζόμενου αποσπάσματος μιας κωμωδίας με τον τίτλο Σαμόθραικες. Πρόκειται για έργο του ποιητή της Νέας Κωμωδίας Αθηνίωνος, ο οποίος ζει πιθανότατα τον 1ο π.Χ. αι. Στο απόσπασμα αυτό των 46 στίχων ένας μάγειρος, κωμικός τύπος αλαζόνα, υποστηρίζει ότι η μαγειρική τέχνη θεμελίωσε τον πολιτισμό. Στην εισαγωγή συζητάται συνοπτικά ο ρόλος του μαγείρου στο θέατρο και την αρχαία ελληνική κοινωνία καθώς και ζητήματα χρονολόγησης του ποιητή. Στο κύριο μέρος σχολιάζονται ζητήματα γλωσσικά, ερμηνευτικά, μετρικά και κριτικής του κειμένου.
Open Access
Αλέξης Μινωτής : η κριτική πρόσληψη των τραγωδιών που σκηνοθέτησε από το 1955 έως το 1964 στο Εθνικό Θέατρο υπό τη διεύθυνση του Αιμ. Χουρμούζιου. Σύγκριση της πρόσληψης με την αντίληψη του σκηνοθέτη για το "ανέβασμα" της τραγωδίας, όπως διαμορφώνεται από τις μελέτες του
(2008-09-17T07:52:21Z) Καλαμάκη, Αναστασία; -, -
Τμήμα Θεατρικών Σπουδών (ΜΔΕ)
-
Open Access
Ανάλυση επιλεγμένων μοτίβων εικονοποιίας στους "Επτά επί Θήβας" του Αισχύλου
Ματράκα, Αγγελική; Μαρίνης, Άγις; Κυριακός, Κωνσταντίνος; Αρβανίτη, Αικατερίνη
Τμήμα Θεατρικών Σπουδών (ΜΔΕ)
Η διπλωματική αυτή εργασία αποτελείται από τα εξής μέρη. Αρχικά, εξετάζονται με ενδελέχεια βάσει του πρωτοτύπου στα αρχαία ελληνικά πέντε μοτίβα στην τραγωδία Ἑπτὰ ἐπὶ Θήβας, τα οποία κατά την κρίση μου συγκαταλέγονται στα σημαντικότερα στο έργο αυτό. Αυτά είναι το μοτίβο της γης, αυτό της ναυτικής εικονοποιίας, το μοτίβο του ίππου, του κλήρου και αυτό του ήχου. Στη συνέχεια, αφού αναλυθούν εις βάθος αυτά τα θεματικά μοτίβα, παρέχονται τα συμπεράσματα, τα πορίσματα της έρευνας. Τέλος, ακολουθεί το σύνολο των βιβλιογραφικών πηγών.
Open Access
Ανωνύμου "Περὶ τραγωδίας"
Καραδήμα, Αναστασία; Τσιτσιρίδης, Σταύρος; Πανούσης, Ιωάννης; Αρβανίτη, Αικατερίνη; Karadima, Anastasia
Τμήμα Θεατρικών Σπουδών (ΜΔΕ)
Στην εργασία αυτή παρουσιάζεται μια εισαγωγή, η μετάφραση και σχόλια επί του κειμένου της βυζαντινής πραγματείας Περί Τραγωδίας, η οποία είναι ανωνύμου συγγραφέως αλλά, με μεγάλη πιθανότητα αξιοπιστίας αποδίδεται στον Μ. Ψελλό. Στόχος της εργασίας είναι να παρουσιάσει τα βασικά θέματα, τα οποία θίγονται από τον Ανώνυμο συγγραφέα, αναδεικνύοντας παράλληλα την οπτική του απέναντι στην αρχαία τραγωδία, τις πηγές αλλά και και τα προβλήματα του χειρογράφου.
Open Access
Αριστοφάνη "Βάτραχοι" : ο Διόνυσος κατά τον λογοτεχνικό αγώνα
Πιτερού, Δάφνη; Πανούσης, Ιωάννης; Στεφανόπουλος, Θεόδωρος; Τσιτσιρίδης, Σταύρος; Piterou, Dafni
Τμήμα Θεατρικών Σπουδών (ΜΔΕ)
Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι να εξετάσει λεπτομερώς την παρουσία, τη δράση και τον ρόλο του πρωταγωνιστή των Βατράχων Διονύσου κατά τη διάρκεια του λογοτεχνικού αγώνα των τραγικών ποιητών Αισχύλου και Ευριπίδη στο β' μέρος του έργου.
Open Access
Αρχαιόθεμη νεοελληνική δραματουργία και τεχνικές του θεάτρου εν θεάτρω. "Η βουή" του Παύλου Μάτεσι, "Η τελευταία πράξη" του Ιάκωβου Καμπανέλλη και "Οι ηθοποιοί" του Γιώργου Σκούρτη
(2014-05-27) Χάλκου, Αικατερίνη; Κυριακός, Κωνσταντίνος; Κυριακός, Κωνσταντίνος; Τσιτσιρίδης, Σταύρος; Πανούσης, Ιωάννης; Chalkou, Aikaterini
Τμήμα Θεατρικών Σπουδών (ΜΔΕ)
Την εργασία απασχολούν οι τεχνικές του θεάτρου εν θεάτρω στη νεοελληνική δραματουργία που χρησιμοποιεί τον αρχαίο μύθο ως ανακλαστικό καθρέπτη, ο οποίος τέμνει τις πλοκές του έργου-πλαισίου και του εγκιβωτισμένου έργου και αναπτύσσει μια ειρωνική μεταγλώσσα, που διαφοροποιεί αισθητικά και υφολογικά την επική και τραγική ποίηση από τη νεωτερική, μεταπολεμική δραματουργία που τις εγκιβωτίζει. Αφού εκτεθούν τα προβλήματα που προκύπτουν από την ευρυχωρία του όρου μεταθέατρο, που «εγκιβωτίζει» το θέατρο εν θεάτρω, ο τελευταίος εξετάζεται ως ειδική μορφή, φόρμα, υπο-είδος και τεχνική, όπως ορίστηκε από τη δραματουργία του μπαρόκ, εκείνη της ρομαντικής ειρωνείας, του Πιραντέλλο, μέχρι τη μεταμπρεχτική και μεταμπεκετική δραματική παραγωγή, για να δοθεί τελικώς έμφαση στην αποκλειστικά αρχαιόθεμη ελληνική και αλλοδαπή δραματική σχετική παραγωγή. Στο corpus περιλαμβάνονται τρία νεοελληνικά αρχαιόμυθα έργα: Η βουή (1997) του Παύλου Μάτεσι, που εγκιβωτίζει ανολοκλήρωτη παράσταση και την αυτοσχέδια πρόβα της, με απαγγελίες και μίμηση μικροεπεισοδίων από την Ιλιάδα, και ανεκδοτολογικό υλικό από την τρωική περιπέτεια, σε ένα έργο-πλαίσιο που επανεξετάζει το μύθο των Ατρειδών, υιοθετώντας ανοίκειες σε αυτόν δομές˙ Η τελευταία πράξη (1998) του Ιάκωβου Καμπανέλλη, όπου, με αφορμή το επικό οδυσσεϊκό παρελθόν και μια προγενέστερη πραγμάτευση του μύθου από το συγγραφέα, στήνεται ένα τριπλό θέαμα με ένα εξωσκηνικό δράμα, ένα αθέατο εσωσκηνικό δράμα και μια ανοιχτή προς όλους δοκιμή, με κεντρική μορφή τον αθέατο, διηγητικό Οδυσσέα, που διεκδικεί νέα οδύσσεια μέσω του θεάτρου˙ και Οι ηθοποιοί (2001) του Γιώργου Σκούρτη, όπου οι ηθοποιοί-χαρακτήρες του διεκδικούν με το εγκιβωτισμένο έργο εγκατάσταση στη «σοβαρή μυθολογία», εμφανίζοντας τον προς παράσταση Αγαμέμνονα ως Βίβλο, στις διατάξεις της οποίας υπάγονται τα περιστατικά των τριών τους, προκειμένου να ελεγχθούν οι εκλεκτικές τους συγγένειες με τους ήρωες του οίκου των Ατρειδών. Η μελέτη στα εν λόγω θεατρικά έργα, των χρήσεων των εγκιβωτισμών παραστάσεων και προβών, σε καθορισμένα ή συγκεχυμένα χρονικά και χωρικά πλαίσια, επιχειρεί να εξηγήσει τις δυνατότητες μετατόπισης ηθοποιών και εξωκειμενικών θεατών σε ρητές ή άρρητες μυθοπλασίες, καθώς και τις δυνατότητες παραβίασης του συνόρου μύθου και πραγματικότητας. Εξηγείται κατά πόσον σε επίπεδο υπερκειμενικής ζενετικής διακειμενικότητας τα υποκείμενα έργα καθορίζουν τη μυθοπλασία του έργου-πλαισίου, του εγκιβωτισμένου ή και των δύο, και αν δικαιώνεται ο χαρακτηρισμός υποκείμενο ως ενθυλακωμένο έργο στο υπερκείμενό του πρωτεύον. Η συνεξέταση συμβάλλει στον έλεγχο τού κατά πόσον η εγκιβωτισμένη ή η πλαισιωτική μυθοπλασία, που αρδεύεται από την προϋπάρχουσα κειμενική τραγική, επική ή άλλη κλασική παράδοση, κυρώνει ή υπονομεύει τις τραγικές δέσεις και λύσεις ή διανοίγει προοπτικές σε νέους μύθους. Μέσα από την εξέταση, διαφαίνεται πώς ο χειρισμός του θεάτρου εν θεάτρω γίνεται ένας χειρισμός μιας ρητορικής περί της ύπαρξης, της αναβίωσης ή του θανάτου του αρχαίου μύθου στο πεδίο της νεωτερικότητας.
Open Access
Αρχαίος μύθος και σύγχρονος πόλεμος στο έργο του Seamus Heaney
(2011-01-11T06:59:46Z) Παναγιωτονάκου, Μαρία; Χάας, Νταϊάνα; Στεφανόπουλος, Θεόδωρος; Αρβανίτη, Αικατερίνη; Χάας, Νταϊάνα; Panagiotonakou, Maria
Τμήμα Θεατρικών Σπουδών (ΜΔΕ)
Στόχος αυτής της διπλωματικής εργασίας είναι η διερεύνηση του τρόπου με τον οποίον ο Βορειοϊρλανδός ποιητής Seamus Heaney, έχοντας επηρεαστεί από τις Ταραχές και την αγριότητα του Ιρλανδικού εμφυλίου πολέμου, αντιλαμβάνεται το σύγχρονο πόλεμο στην Βόρειο Ιρλανδία μέσα από την ποιητική σύνδεσή του με τον αρχαίο μύθο και την αρχαία Ελληνική τραγωδία. Αντικείμενα μελέτης αυτής της εργασίας αποτελούν το θεατρικό έργο The Cure at Troy (1990), που είναι διασκευή του Φιλοκτήτη του Σοφοκλή, και μια σειρά πέντε ποιημάτων, βασισμένων στην Ορέστεια του Αισχύλου, με τίτλο Η Βίγλα των Μυκηνών (Mycenae Lookout) από τη συλλογή Το Αλφάδι (The Spirit Level 1996). Στο πρώτο κεφάλαιο θα γίνει μία σύντομη ιστορική αναδρομή αναφορικά με τις πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες που επικράτησαν για αιώνες και εξέθρεψαν το Ιρλανδικό πρόβλημα. Θα απαντηθεί γιατί στην Ιρλανδία καλλιεργήθηκε η μετάφραση και η διασκευή κλασικών έργων σε τέτοια έκταση, και θα καταδειχθεί ότι μέσα σε αυτό το περιβάλλον καταπίεσης και κοινωνικών διακρίσεων η κλασική παιδεία, με μακραίωνη παράδοση στην Ιρλανδία, συνδυάστηκε με την αμφισβήτηση της Βρετανικής κυριαρχίας επί της νήσου. Ακολούθως θα συζητηθεί για ποιο λόγο, κατά την τελευταία τριακονταετία ειδικότερα, αρκετοί σύγχρονοι Ιρλανδοί ποιητές και θεατρικοί συγγραφείς, σε μία προσπάθεια να ερμηνεύσουν τα διάφορα κοινωνικά, πολιτικά και θρησκευτικά προβλήματα που απασχολούν τόσο την κοινωνία της Δημοκρατίας της Ιρλανδίας όσο και αυτήν της Βόρειας Ιρλανδίας (Ulster), στράφηκαν προς την αρχαία Ελληνική τραγωδία, κάνοντας διασκευές και προσαρμόζοντας τα αρχαία κείμενα στις σύγχρονες συνθήκες. Σε αυτή την κατεύθυνση σημαντικό ρόλο έπαιξε ο θεατρικός οργανισμός Field Day, του οποίου η θεματολογία προσανατολίστηκε σε μεταφράσεις και διασκευές αρχαίων ελληνικών τραγωδιών. Στο δεύτερο και το τρίτο κεφάλαιο θα αναλυθούν το θεατρικό έργο The Cure at Troy και τα πέντε ποιήματα της σειράς Η Βίγλα των Μυκηνών, αντίστοιχα, και θα διερευνηθούν οι τρόποι με τους οποίους ο ποιητής διαφοροποιείται από τα αρχαία πρωτότυπα έργα. Στη συνέχεια θα εξεταστεί ο τρόπος με τον οποίον ο Heaney χρησιμοποιεί τα αρχαία έργα για να πραγματευτεί θέματα όπως η σημασία της ‘πληγής’ της Ιρλανδίας και της ‘θεραπείας’, η σύγκρουση μεταξύ προσωπικής ακεραιότητας και πολιτικής σκοπιμότητας, η κοινωνική ευθύνη του ατόμου, η απώλεια της λογικής και της ανθρωπιάς μπροστά στη βιαιότητα του πολέμου. Μέσω του μύθου, ο ποιητής καταγγέλλει την αποικιοκρατία, την εκδικητικότητα, το μίσος, την πολιτική βία, τον πόλεμο και τις συνέπειές τους στη ζωή των συμπατριωτών του. Επίσης θα γίνει εκτενής αναφορά στην έντονη συζήτηση που προκάλεσε το θεατρικό έργο The Cure at Troy σχετικά με το κατά πόσο υπάρχει αντιστοιχία μεταξύ των αρχαίων και των σύγχρονων πολιτικών καταστάσεων και με το αν οι χαρακτήρες στο έργο του Heaney αντιπροσωπεύουν σύγχρονα ιστορικά πρόσωπα που έλαβαν μέρος στον Ιρλανδικό εμφύλιο πόλεμο. Μέσα από την εις βάθος ανάλυση του θεατρικού έργου και των πέντε ποιημάτων η εργασία θα καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ο Heaney χρησιμοποιεί τους τραγικούς χαρακτήρες για να προβάλλει ένα όραμα για το μέλλον και για να εκφράσει την ελπίδα του για εθνική συμφιλίωση και τον πόθο για ειρήνευση και επιστροφή σε μία φυσιολογική ζωή. Τέλος, θα αναδυθεί ο βασανιστικός προβληματισμός που απασχολεί τον Heaney διαχρονικά, αναφορικά με τον ρόλο του ποιητή μέσα σε μια κοινωνία που ταλανίζεται από την κρίση και με το κατά πόσο η ποίηση έχει τη δύναμη να επηρεάζει την κοινωνία χωρίς να παράγει πολιτική προπαγάνδα.
Open Access
Γυναικεία πρόσωπα και χοροί στις Χοηφόρους του Αισχύλου, στην Ηλέκτρα του Σοφοκλή και στην Ηλέκτρα του Ευριπίδη
(2009-10-26T08:28:46Z) Μηνιώτη, Ναταλία; Βαλάκας, Κώστας; Αρβανίτη, Κατερίνα; Τσιτσιρίδης, Σταύρος; Βαλάκας, Κώστας; Minioti, Natalia
Τμήμα Θεατρικών Σπουδών (ΜΔΕ)
Στόχος αυτής της εργασίας είναι να ερευνήσει τα γυναικεία δραματικά πρόσωπα της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας όπως παρουσιάζονται μέσα από τους χορούς και από τη μορφή της Ηλέκτρας στις Χοηφόρους του Αισχύλου, την Ηλέκτρα του Σοφοκλή και την Ηλέκτρα του Ευριπίδη. Το ουσιαστικό ζήτημα εντοπίζεται κυρίως στα διαφορετικά χαρακτηριστικά που φέρουν τα γυναικεία δραματικά πρόσωπα σε σύγκριση με τα αντίστοιχα ανδρικά καθώς επίσης και τα διαφορετικά ποιοτικά στοιχεία που έχουν τα μέλη του χορού σε σχέση με τα μεμονωμένα δραματικά πρόσωπα.
Open Access
Επικά και άλλα παραδοσιακά στοιχεία στις Τραχινίες του Σοφοκλή
(2009-01-26T12:11:01Z) Καλή, Ελένη; Βαλάκας, Κωνσταντίνος; Βαλάκας, Κωνσταντίνος; Στεφανόπουλος, Θεόδωρος; Αρβανίτη, Αικατερίνη; Kali, Eleni
Τμήμα Θεατρικών Σπουδών (ΜΔΕ)
Αντικείμενο αυτής της μελέτης είναι οι Τραχίνιες του Σοφοκλή και ο τρόπος με τον οποίο ο τραγικός ποιητής επενέργησε τόσο σ΄ επίπεδο μύθου όσο και σ΄ επίπεδο γλωσσικού ύφους επάνω στο υλικό μυθολογικό και λογοτεχνικό, που παρέλαβε και γνώριζε πολύ καλά, προκειμένου να οργανώσει τον ολότελα δικό του ποιητικό λόγο και να πλάσει τον ολότελα δικό του τραγικό κόσμο. Πιο συγκεκριμένα, στο πρώτο κεφάλαιο επιχειρείται μία διακειμενική προσέγγιση του τέλους που επέλεξε για τον Ηρακλή ο Σοφοκλής στις Τραχίνιες του σε σχέση με τον θάνατο και την αποθέωση του μεγάλου ήρωα, όπως παρουσιάζονται στα Ομηρικά Έπη και στον Γυναικῶν Κατάλογο του Ησιόδου. Ο Σοφοκλής ξεπερνά τους προκατόχους του επικούς ποιητές και καινοτομεί καθώς ο θάνατος και η αποθέωση του Ηρακλή δεν είναι μία κατάσταση συντελεσμένη, όπως στον Όμηρο και τον Ησίοδο, αλλά μία ενέργεια σε εξέλιξη: παρακολουθούμε επί σκηνής έναν νέο θεό εν τη γενέσει του. Βλέπουμε τον μεγάλο εκπολιτιστή ήρωα περνώντας μέσα από τον έσχατο πόνο ένα ακριβώς βήμα πριν γίνει ένας νέος θεός δίπλα στους παραδοσιακούς θεούς του Ολύμπου. Τι συμβαίνει όμως στις Τραχίνιες με την ανθρώπινη πλευρά του μεγάλου Ηρακλή; Το δεύτερο κεφάλαιο αυτής της εργασίας επικεντρώνεται στο νόστο του ανθρώπου – Ηρακλή. Ο Σοφοκλής χτίζει αυτόν το νόστο επάνω σε δύο άλλους διάσημους νόστους προκατόχων του ποιητών, τον ομηρικό νόστο του Οδυσσέα και τον αισχύλειο νόστο του Αγαμέμνονα. Ο σοφόκλειος Ηρακλής επιστρέφει ως πολύπαθος Οδυσσέας για να μεταμορφωθεί και να εξοντωθεί λίγο αργότερα ως αισχύλειος Αγαμέμνονας. Όταν στις Τραχίνιες ο νόστος του Ηρακλή ολοκληρωθεί, ο μεγάλος Πανελλήνιος ήρωας δεν θα είναι πια ούτε Οδυσσέας ούτε Αγαμέμνων αλλά ένας νέος ήρωας, ένας ήρωας τραγικός. Λίγο πριν ο Ηρακλής χαθεί μέσα στις φλόγες και γίνει ένας νέος θεός, είναι υποχρεωμένος να φέρει εις πέρας έναν τελευταίο άθλο: είναι υποχρεωμένος να πραγματοποιήσει μία δύσκολη και απαραίτητη μετάβαση από έναν αρχαϊκό ηρωισμό λαγνείας, φυσικής δύναμης και αιματοχυσίας, τον ηρωισμό του παλιού επικού κόσμου, σ’ έναν ηρωισμό πραγματικά τραγικό. Ο Ηρακλής των Τραχινίων αποδεικνύεται ένας νέος τύπος ανθρώπου - ήρωα ο οποίος νικά τον πιο άγριο εχθρό, τα τέρατα που κρύβονται μέσα στην ίδια την ανθρώπινη φύση του. Αυτός είναι ο ηρωισμός ο οποίος ίσως βρει μία τιμημένη θέση μέσα στην πόλη.
Open Access
Ζητήματα ὄψεως στο θέατρο του Αισχύλου. Η σκηνική απόδοση των Ερινύων και του ειδώλου της Κλυταιμήστρας στις Ευμενίδες
(2023-02-05) Σχοινά, Βενετία; Schina, Venetia
Τμήμα Θεατρικών Σπουδών (ΜΔΕ)
Για το ζήτημα της σκηνικής πραγμάτωσης του αρχαίου δράματος υπάρχουν ερωτήματα που είναι ακόμα παραμένουν αναπάντητα. Ειδικά όταν αναφερόμαστε στις τραγωδίες του Αισχύλου οι πηγές από την αρχαία ελληνική γραμματεία αλλά και την αγγειογραφία δεν μας δίνουν επιβεβαιωμένα τεκμήρια. Στις Ευμενίδες υπάρχει ο προβληματισμός το πως εμφανίζονται οι Ερινύες, σύμφωνα και με όσα αναφέρει το κείμενο, αλλά και η απόκοσμη εμφάνιση του ειδώλου της Κλυταιμήστρας. Ο ποιητής μέσα από το κείμενό του παραθέτει στοιχεία για την εμφάνιση, αλλά κατά πόσο θα μπορούσαν, τα όσα σημειώνει, να είναι χαρακτηριστικά ενός θεατρικού τραγικού κοστουμιού του 5 ου αιώνα π.Χ.;
Open Access
Η αιώνια επιστροφή της έφηβης κόρης. Σύγχρονες “επισκέψεις” της Αντιγόνης: "Αντιγόνη-Lonely Planet" Λένα Κιτσοπούλου, "Ίχνη της Αντιγόνης" Χριστίνα Ουζουνίδου, "Αντιγόνη" Σοφί Ντερασπέ
(2023-02) Κουστένη, Αγγελική; Kousteni, Aggeliki
Τμήμα Θεατρικών Σπουδών (ΜΔΕ)
Στην παρούσα εργασία, με αιχμή την “εθνική κληρονομιά” και υπό το πρίσμα της διακειμενικότητας και της φεμινιστικής θεώρησης, συνεξετάζονται η θεατρική παράσταση Αντιγόνη-Lonely Planet (2017) της Λένας Κιτσοπούλου, το θεατρικό έργο Ίχνη της Αντιγόνης (2018) της Σουηδής με ελληνική καταγωγή Χριστίνας Ουζουνίδου και η κινηματογραφική Αντιγόνη (2019) της Καναδής Σοφί Ντερασπέ και επιχειρείται να διαφανεί ο τρόπος μετασχηματισμού του μύθου, οι νέες δυναμικές του που αποκαλύπτονται, καθώς και η επίδραση του πολιτικού και κοινωνικού πλαισίου στη πρόσληψή του και τι αυτή εξυπηρετεί. Κοινός παρονομαστής των παραπάνω προσεγγίσεων της Αντιγόνης είναι το γυναικείο βλέμμα, η γυναικεία οπτική τριών σύγχρονων δημιουργών του 21ου αιώνα, οι οποίες αναδεικνύουν τον έμφυλο χαρακτήρα των συγκρούσεων του έργου παρουσιάζοντας μια ηρωίδα- όχι περίκλειστη σε μία μορφή- που παραβιάζει τα όρια του κοινωνικού της φύλου ιδωμένη σε μια μεταφεμινιστική εποχή.Και στα τρία εξεταζόμενα έργα της παρούσας εργασίας ο άξονας που διαπερνά το έργο είναι το σώμα και οι πολλαπλές του συνδηλώσεις. Εξετάζεται ο τρόπος που το σώμα ενώνει το πολιτικό με το έμφυλο και διεκδικεί την επικράτειά του, η πολυσημία του και πώς αυτό αξιοποιείται στα παραπάνω διαφορετικά καλλιτεχνικά είδη της θεατρικής παράστασης, του θεατρικού κειμένου και της κινηματογραφικής ταινίας.
Open Access
Η Αλκμήνη του Ευριπίδη
(2010-01-11T11:41:39Z) Μάη, Δέσποινα; Στεφανόπουλος, Θεόδωρος; Τσιτσιρίδης, Σταύρος; Βαλάκας, Κωνσταντίνος; Στεφανόπουλος, Θεόδωρος; Mai, Despoina
Τμήμα Θεατρικών Σπουδών (ΜΔΕ)
Στην προσπάθεια προσέγγισης της Αλκμήνης του Ευριπίδη βρίσκεται κανείς αντιμέτωπος με ανυπέρβλητες δυσκολίες για διάφορους λόγους. Πρώτον, για τον λόγο ότι τα σωζόμενα αποσπάσματα δεν είναι μόνο πενιχρά -περιορισμένα σε αριθμό και ολιγόστιχα-, αλλά και ελάχιστα αποκαλυπτικά εξαιτίας κυρίως του χαρακτήρα τους: αποτελούν, σχεδόν στην ολότητά τους, παραθέματα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την αξιοπιστία τους. Πιο συγκεκριμένα, δεκατέσσερα από τα δεκαεννέα αποσπάσματα είναι ανθολογημένα από τον Στοβαίο, δύο περιέχονται σε Σχόλια στους Βατράχους και δύο ακόμη συγκαταλέγονται σε λεξικογραφικά λήμματα, ενώ μόνο ένα προέρχεται από κείμενο παπύρου. Το τελευταίο, όμως, δεν σώζεται σε κατάσταση τέτοια που να μας οδηγεί σε ασφαλή συμπεράσματα. Το υλικό μας, συνεπώς, είναι δυσμεταχείριστο και, αν όχι παραπλανητικό, πάντως όχι ιδιαιτέρως διαφωτιστικό. Δεύτερον, προβλήματα παρουσιάζονται και σε σχέση με άλλες πηγές, από τις οποίες μπορούμε να αντλήσουμε μαρτυρίες -αν και όχι ανεπιφυλάκτως- για την Αλκμήνη, δηλαδή τις αγγειογραφίες, που πιθανώς σχετίζονται με κάποιο τρόπο με το δράμα, και δύο έργα του Πλαύτου, κυρίως τον Rudens και λιγότερο τον Amphitruo. Τέλος, ένα πρώτο πεδίο έρευνας σχετικά με την πραγμάτευση ενός υλικού από τον δραματικό ποιητή, στο οποίο αναζητούνται συνήθως ερείσματα, είναι το μυθολογικό υπόστρωμα. Στην περίπτωσή μας όμως και στο πεδίο αυτό ανακύπτουν ερωτήματα που μένουν χωρίς οριστική απάντηση. Στην συνέχεια, και πριν από τον αναλυτικό σχολιασμό των αποσπασμάτων, θα επιχειρηθεί η εξέταση της συμβολής καθεμιάς από τις πηγές που προαναφέραμε στην μελέτη της Αλκμήνης, εκκινώντας από την σχέση του ευριπίδειου δράματος με την μυθολογική παράδοση. Κατόπιν, θα προχωρήσουμε στην διερεύνηση των δύο άλλων πηγών πληροφόρησης, πρώτα των αγγειογραφιών και, έπειτα, των έργων του Πλαύτου. Ευελπιστούμε να πλησιάσουμε, έστω λίγο, σε αυτό που ο West προσδιορίζει ως έναν από τους στόχους της κριτικής των κειμένων: να οριοθετήσουμε τους χώρους της αβεβαιότητας σε σχέση με το συγκεκριμένο κείμενο.
Open Access
Η αναβίωση του αρχαίου θεάτρου στο Teatro Olimpico της Vicenza και το ιστορικό-κοινωνικό περιβάλλον του
Πλαστουργός, Ιωάννης; Creeb, Martin; Στεφανόπουλος, Θεόδωρος; Τσιτσιρίδης, Σταύρος; Plastourgos, Ioannis
Τμήμα Θεατρικών Σπουδών (ΜΔΕ)
Με πρωταγωνιστή το Teatro Olimpico της Vicenza, θα προσεγγίσουμε το αρχαίο θέατρο ανατρέχοντας στο παρελθόν προς αναζήτηση του λίκνου και της έμπνευσης που οδήγησαν στη γέννηση και την εξέλιξή του. Η προσέγγιση θα γίνει τόσο σε αρχιτεκτονικό όσο και σε φιλολογικό-αρχαιολογικό επίπεδο. Η ιστορική ματιά φυσικά δεν θα παραλειφθεί, αλλά τουναντίον θα είναι αρωγός και σύμβουλος της πορείας της εργασίας, η οποία μάλλον πολύπτυχη παρά μονοδιάστατη θα αποδειχτεί. Λέγοντας τούτο, πρέπει οπωσδήποτε να επισημάνουμε τα κομβικά σημεία-σταθμούς της εργασίας, τα οποία θα αποτελέσουν ουσιώδη κεφάλαια αλλά και διαφωτιστικές πληροφορίες για τον αναγνώστη. Η επαφή με το αντικείμενο αναφοράς θα είναι τριμερής με δημιουργικές παρεμβάσεις σε κάθε σκέλος, ούτως ώστε να καταστεί σαφής τόσο η σχέση με το αρχαίο θέατρο όσο και με το σύγχρονό του. Σχεδιασμένο και κατασκευασμένο στα τέλη του 16ου αι., το Τeatro Olimpico ανήκει προφανώς στην Όψιμη Εποχή της Αναγέννησης, πράγμα το οποίο σηματοδοτεί την εναρκτήρια ιστορική οδό προσέγγισης. Παρά ταύτα, θα διαπιστώσουμε στη συνέχεια ότι το συγκεκριμένο θέατρο έχει άμεση συνάφεια με τα αρχαία θέατρα, όπως τα περιέγραψε ο Βιτρούβιος στο έργο του De architectura. Ο μεγάλος θεωρητικός αρχιτέκτονας της αρχαιότητας θα αποτελέσει το πρώτο σκέλος ανάλυσης, το οποίο θα μας απασχολήσει αρκετά και θα καταλάβει ικανό τμήμα της εργασίας. Το σύγγραμμα του Βιτρουβίου αποτέλεσε το θεωρητικό υπόβαθρο μεταγενέστερων αρχιτεκτόνων, όπως του Αndrea Palladio, αρχιτέκτονος και δημιουργού του Teatro Olimpico, ο οποίος θα εξεταστεί εξονυχιστικά, προκειμένου να αντιληφθούμε τους λόγους για τους οποίους το θέατρό του έχει χαρακτηριστεί ως το τελευταίο δημιούργημα της αρχαίας Ρώμης1 ή το πρώτο σύγχρονο2. Πέραν τούτου όμως, είναι αναγκαίο να εντοπιστεί η αρχιτεκτονική πορεία του αρχαίου θεάτρου για να καταλάβουμε ποιά στοιχεία ακριβώς άντλησε ο Palladio και τα ενέταξε στο θέατρό του με τόση δεξιοτεχνία. Άλλωστε, αναβίωση αρχαίου θεάτρου με εκλιπούσα τη γενεσιουργό προωθητική δύναμη της θεατρικής αρχιτεκτονικής δεν μπορεί να νοηθεί. Θεμελιώνοντας την εργασία με την απαρχή της ιδέας του αρχαίου θεάτρου, θα προβούμε στον ‘σχεδιασμό’ του Τeatro Olimpico μέσω των καινοτομιών του Palladio, καταλήγοντας στην οικοδόμηση και την διακόσμησή του με βάση τους ρυθμούς της εποχής και τα ιστορικά τεκταινόμενα. Καθοριστικό ρόλο θα διαδραματίσει ο Βιτρούβιος και το σύγγραμμά του, για το οποίο θα υπάρξει εκτενής αναφορά στη συνέχεια, ενώ παράλληλα θα αναδείξουμε μέσα από το έργο του Μagagnato, το οποίο θα αποτελέσει τη βασική πηγή άντλησης πληροφοριών του Teatro, τις βαθύτερες πτυχές της σκέψης του Palladio. Η παλινόρθωση του κλασικού ιδεώδους και των αξιών της αρχαιότητας αποκτά υπόσταση μέσω του Τeatro Olimpico και του συμβολισμού που αυτό πρεσβεύει. Το γενικότερο κλίμα της εποχής ‘επιβάλλει’ το τόλμημα του Palladio, που, κατά τη γνώμη μου, δεν θα έπρεπε να θεωρείται ως πρωτοπορία, αλλά ως αναμενόμενο βήμα ενός αρχιτέκτονα που επιθυμεί να συμβαδίσει με το ρεύμα και τις τάσεις της εποχής.
Open Access
Η Αντιγόνη του Ευριπίδη
(2012-09-17) Τζουμερκιώτη, Αρετή; Στεφανόπουλος, Θεόδωρος; Στεφανόπουλος, Θεόδωρος; Τσιτσιρίδης, Σταύρος; Λιαπής, Βάιος; Tzoumerkioti, Areti
Τμήμα Θεατρικών Σπουδών (ΜΔΕ)
Θέμα της παρούσας εργασίας είναι η αποσπασματικά σωζόμενη τραγωδία, Αντιγόνη του Ευριπίδη. Αφού παρουσιάζεται συνοπτικά ο μύθος της Αντιγόνης, επιχειρείται να διαπιστωθεί σε τι διαφέρει ο Ευριπίδης από προηγούμενους συγγραφείς που πραγματεύτηκαν τον ίδιο μύθο. Στη συνέχεια η μελέτη εστιάζει στην χρονόλογηση, στον τόπο και στα του δράματος πρόσωπα. Τέλος γίνεται προσπάθεια ανασύνθεσης του έργου. Στην προσπάθεια αυτή αξιοποιούνται και οι πληροφορίες από τις αγγειογραφίες, καθώς και ο 72ος μύθος του Υγίνου.
Open Access
Η απενοχοποίηση της ιδιοτέλειας στον Μένανδρο
Δαμανάκη, Ευαγγελία-Παρασκευή; Kουνάκη-Φιλιππίδη, Κατερίνα; Πανούσης, Ιωάννης; Μαρίνης, Άγης; Damanaki, Evangelia-Paraskevi
Τμήμα Θεατρικών Σπουδών (ΜΔΕ)
Η εν λόγω εργασία πραγματεύεται τις δραματουργικές μεθόδους τις οποίες ακολουθεί ο Μένανδρος στα έργα του "Επιτρέποντες" και "Δύσκολος" οι οποίες θα μπορούσαν να οδηγήσουν στο συμπέρασμα ότι η επιδίωξη επίτευξης ενός ιδιοτελούς στόχου υπό συνθήκες, όχι μόνο δεν ενοχοποιείται, αλλά αντιθέτως έχει θετικό πρόσημο.
Open Access
Η Άρτεμη στις σωζόμενες τραγωδίες του Ευριπίδη
(2009-01-26T12:15:22Z) Βελλιανίτη, Ελένη; Βαλάκας, Κωνσταντίνος; Βαλάκας, Κωνσταντίνος; Στεφανόπουλος, Θεόδωρος; Αρβανίτη, Κατερίνα
Τμήμα Θεατρικών Σπουδών (ΜΔΕ)
Ο ρόλος της Αρτέμιδος στον Ιππόλυτο και στις δυο Ιφιγένειες. Αναφορά σε σποραδικές εμφανίσεις στις υπόλοιπες τραγωδίες. Άρτεμη πολυσύνθετη θεότητα. Θεά των ορίων, γεωγραφικών και ψυχολογικών.
Open Access
Η αρχαία ελληνική τραγωδία στο θέατρο της σιωπής
Μιμιλίδου, Ελπινίκη; Αρβανίτη, Αικατερίνη; Τσατσούλης, Δημήτριος; Κυριάκος, Κωνσταντίνος; Mimilidou, Elpiniki
Τμήμα Θεατρικών Σπουδών (ΜΔΕ)
Στην παρούσα εργασία πρόκειται να ασχοληθώ εκτενώς με το θέατρο της σιωπής, δηλαδή με το θέατρο χωρίς λόγια και με το θέατρο κωφών στην Ελλάδα. Το θέατρο της σιωπής είναι ένα είδος θεάτρου το οποίο δεν έχει μια μοναδική ερμηνεία για το τι ακριβώς είναι, ποιες είναι οι τεχνικές του και πως παρουσιάζεται. Αντιθέτως, υπάρχουν πολλές σκηνοθετικές τάσεις ανά τα χρόνια, οι οποίες χρησιμοποιούν το σώμα του ηθοποιού ως εργαλείο αναπτύσσοντας τις δικές τους θεωρίες, προσεγγίσεις, προεκτάσεις, σχολές και κατευθύνσεις. Έτσι λοιπόν, παρατίθενται ακριβώς αυτές οι προσεγγίσεις σε μια βάση ιστορικής επισκόπησης, με στόχο τόσο την αποσαφήνιση του όρου ανά εποχή όσο και την σταδιακή εξέλιξη των τεχνικών της υποκριτικής του είδους. Στην πρώτη ενότητα της εργασίας πραγματοποιείται μια ιστορική επισκόπηση που παρουσιάζει σκηνοθετικές τάσεις και ρεύματα, συγκεκριμένους σκηνοθέτες που ασχολήθηκαν με το θέατρο της σιωπής ή με ένα θέατρο που είχε ως βάση την κίνηση και όχι το λόγο ή με ένα θέατρο που ο χειρονομιακός κώδικας έπαιζε πρωταρχικό ρόλο. Επιπλέον, μελετάται το σύγχρονο θέατρο χωρίς λόγια ως προς τις τεχνικές και τα εργαλεία του. Ως υπόδειγμα τούτου, θα αναλυθεί η παράσταση της Ασπασίας Κράλλη Μήδεια από σιωπή (1992). Στην δεύτερη ενότητα, παρουσιάζεται ένα άλλο είδος θεάτρου της σιωπής και κίνησης, αυτό των κωφών. Εξετάζεται ο χειρονομιακός κώδικας, η κίνηση και η έκφραση ως επίσημη και δομημένη γλώσσα και όχι μόνο ως θεατρικό είδος. Αρχικά, πραγματοποιείται αποτίμηση της νοηματικής γλώσσας και έπειτα, καταγράφεται η θεατρική διαδρομή του θεάτρου των κωφών. Στη συνέχεια, παρατίθεται μια σύγχρονη θεατρική απόπειρα, από τη θεατρική ομάδα κωφών «Τρελά Χρώματα». Αναλύεται διεξοδικά η παράσταση της Έλλης Μερκούρη Από το σκοτάδι στο φως (2016) που παρουσιάζονται αποσπάσματα οκτώ αρχαίων τραγωδιών. Η παράσταση αυτή αποτελεί σταθμό στη θεατρική εξέλιξη του θεάτρου κωφών καθώς είναι η πρώτη προσπάθεια παρουσίασης αρχαίου θεάτρου από θεατρική ομάδα κωφών. Αποτελεί μια παράσταση στην οποία κωφοί και ακούοντες ερμηνεύουν ταυτόχρονα στη σκηνή και είναι η πρώτη φορά που το κοινό των κωφών έρχεται αντιμέτωπο με την αρχαία τραγωδία. Στην τρίτη ενότητα εξετάζεται η εργαλειακή, λειτουργική και αισθητική σχέση του θεάτρου της μιμικής και του θεάτρου των κωφών που άλλοτε πραγματοποιούν χρήση μιμικής και άλλοτε όχι. Διερευνάται ο λόγος και η σχέση που έχουν αυτά τα δύο είδη μεταξύ τους. Επομένως, στόχος της εργασίας αποτελεί η εξέταση της σχέσης του θεάτρου της σιωπής με το θέατρο των κωφών. Χρησιμοποιούν ίδια εργαλεία και τεχνικές; Που διαφοροποιούνται; Τι σχέση έχει ο χειρονομιακός κώδικας της μιμικής και της παντομίμας του θεάτρου με τη νοηματική γλώσσα των κωφών; Οι εκφράσεις και οι σωματικές κινήσεις που παρουσιάζουν οι ηθοποιοί αυτών των δυο ειδών συγκλίνουν σε κοινή βάση; Και τέλος, ποιες είναι οι τεχνικές τους και από που τις αντλούν; Αυτά είναι κάποια από τα βασικά ερωτήματα που θα προσπαθήσω να απαντήσω μελετώντας και ερμηνεύοντας τα βασικά εργαλεία του θεάτρου.