Τμήμα Φιλοσοφίας (ΜΔΕ)
Permanent URI for this collection
Browse
Recent Submissions
- ItemOpen AccessΗ νεοπλατωνική μεθερμηνεία τού πλατωνικού διαλόγου "Φαῖδρος" στον Πρόκλο. Μελέτη περίπτωσης : Δ' Βιβλίο "Περί τῆς κατά Πλάτωνα θεολογίας"Η παρούσα μεταπτυχιακή εργασία αποτελεί ένα ερευνητικό εγχείρημα για συστηματική μελέτη και επεξεργασία, όπως αναδεικνύεται σκοποθετικώς και από τον τίτλο που φέρει, τού Δ' βιβλίου τής πραγματείας του Πρόκλου Περί τής κατά Πλάτωνα θεολογίας. Η εν λόγω εξάτομη πραγματεία στο σύνολό της συνιστά ένα πόνημα της ώριμης συγγραφικής δραστηριότητας του Πρόκλου και αφορά κατά κύριον λόγο στο πώς ο νεοπλατωνικός στοχαστής προσλαμβάνει και αναγιγνώσκει προγενέστερες αντιλήψεις, όπως αυτές παρουσιάζονται μεταξύ άλλων και σε πλείστους πλατωνικούς διαλόγους. Πρόκειται, άλλοις λόγοις, για ένα ερευνητικό εγχείρημα παρουσίασης των προγενέστερων του Πρόκλου φιλοσοφικών-θεολογικών εκτιμήσεων αναφορικά με την οντολογική διαστρωμάτωση της μεταφυσικής περιοχής στο πλαίσιο μίας εξειδικευμένου χαρακτήρα συλλογιστικής σύνθεσης. Το βασικό οντοθεολογικό σχήμα το οποίο παρουσιάζει ο έσχατος σχολάρχης τής πλατωνικής Ακαδημίας στα έξι βιβλία της πραγματείας Περί της κατά Πλάτωνα θεολογίας είναι η -στις κορυφαίες βαθμίδες τους- τριαδική διάταξη των θείων κόσμων σε νοητόν, νοητόν-νοερόν και νοερόν μέρος. Πρόκειται για μία πραγματεία η οποία αποτελεί το τελευταίο έργο του νεοπλατωνικού φιλοσόφου, στο οποίο συνθέτει όλες τις προηγούμενες μελέτες του και, ενδεχομένως, αποτελεί την αποτύπωση των τελικών εκτιμήσεών του ως μία σύνοψη της αρχαίας ελληνικής μεταφυσικής στο σύνολό της υπό ένα θεολογικό πρίσμα. Η υπό μελέτη κειμενική συνάφεια έχει ως κεντρική θεματολογία το ενδιάμεσο τμήμα, δηλαδή το νοητόν-νοερόν μέρος, όπως θεωρείται ότι προκύπτει από ορισμένους πλατωνικούς διαλόγους, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται κυρίως ο Φαῖδρος αλλά και ο Παρμενίδης, τους οποίους ο φιλόσοφος αναγιγνώσκει υπό το οικείο του πρίσμα. Η θεωρητική παράμετρος η οποία παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον είναι το ότι ο Πρόκλος επιχειρεί όχι έναν απλό υπομνηματισμό στο κείμενο του Φαίδρου, αλλά μία αντιστοίχιση των οικείων του εννοιολογικών σχημάτων με τις θεότητες του πλατωνικού αυτού διαλόγου. Κατά συνέπεια, καθίσταται μείζονος σημασίας ιστορικά και ερμηνευτικά η ανάδειξη του τρόπου με τον οποίο ένα πλατωνικό κείμενο αναγιγνώσκεται οκτώ αιώνες μετά την συγγραφή του. Θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να τονισθεί ότι ο Πρόκλος, ως σε μείζονα βαθμόν εξαίρετος εγκυκλοπαιδιστής, φέρει ως θεωρητικό υπόβαθρο σύνολη την φιλοσοφική παρακαταθήκη των προγενέστερών του διανοητών και, ως εκ τούτου, επιχειρεί με μεθοδολογικόν τρόπο να αντλήσει τα -προσιδιάζοντα στην οικεία του συλλογιστική και φιλοσοφική θεώρηση- εκείνα στοιχεία, τα οποία θα λειτουργήσουν συγκροτητικά ως προς την διάρθρωση του ερευνητικού πονήματος, καθώς και ως προς την συστηματοποίηση των γνωσιοθεωρητικών και θεολογικών βηματισμών. Είναι δεδομένο ότι ο νεοπλατωνικός διανοητής έχει συγκροτήσει ήδη εξαρχής το γενικότερο θεωρητικό πλαίσιο επί τού οποιου θα κινηθεί συλλογιστικά, ωστόσο εκείνο το οποίο είναι μείζονος σημασίας ανάγεται στο πώς θα αξιοποιήσει τα κειμενικά εκείνα στοιχεία τα οποία θα εξασφαλίσουν τον ερεθίζοντα και, εν ταυτώ, γοητευτικό θεωρητικό προσανατολισμό, καθώς και την αποτύπωση της καθόλα μυστηριώδους περιρρέουσας ατμόσφαιρας της εποχής από την οποία αφορμάται. Στην εισαγωγή τής ερευνητικής απόπειράς μας, θα επιχειρήσουμε κατά κύριον λόγο μία βιογραφική και, κατά το μάλλον ή ήττον, εργογραφική αναφορά στο πρόσωπο του εμβληματικού αυτού διανοητή στο πλαίσιο της ανάδειξης της συγγραφικής δραστηριότητάς του στο σύνολό της, καθώς και της διερεύνησης με ευσύνοπτον τρόπο τής επιρροής την οποία ήσκησαν οι προγενέστεροί του στην διαμόρφωση των θεωριών του. Δεν θα παραλείψουμε, μάλιστα, να εξετάσουμε το σύμπλοκο της σχέσης μεταξύ τής Μεταφυσικής και της Θεολογίας με κάθε προοπτική μεταξύ τους σύγκρουσης να καθίσταται απορριπτέα. Τέλος, θα επιχειρήσουμε να αναδείξουμε τις υπό ένα ευρύτερο πλαίσιο θεματικές κατευθύνσεις τής μελέτης μας, οι οποίες αρθρώνονται στην βάση τής διερεύνησης: α) των αιτιών για τις οποίες ο νεοπλατωνικός στοχαστής θέτει υπό επεξεργασία έναν πλατωνικό διάλογο όπως ο Φαῖδρος, β) της ακολουθίας ή μη τής συλλογιστικής άρθρωσης του εν λόγω διαλόγου στο πλαίσιο της ύπαρξης κοινών ή μη θεωρητικών αρχών και, γ) της σε κάθε περίπτωση επιλεκτέας μεθόδου.
- ItemOpen AccessΟι δεικτικές σκέψεις στον P. F. Strawson και στον G. EvansΗ παρούσα εργασία πραγματεύεται την έννοια των δεικτικών σκέψεων (demonstrative thoughts). Σύμφωνα με ορισμένες θεωρίες, που αναλύονται στην εργασία το περιεχόμενο αυτών των σκέψεων καθορίζεται σχεσιακά μέσω της αντίληψης, και όχι περιγραφικά. Προς επίρρωση της θέσης αυτής, αναδεικνύεται το γεγονός ότι, τα εμπειρικά αντικείμενα «εισάγονται» στο περιεχόμενο της σκέψης και πως είναι αυτά το περιεχόμενο της σκέψης και όχι λόγου χάρη οι εμπειρίες, ούτε κάποιες έννοιες ή περιγραφές όπως στον Frege και στον Russell. Οι σκέψεις που κατευθύνονται σε καθέκαστον αντικείμενα, αντιληπτικά σε πραγματικό χρόνο, ονομάζονται «δεικτικές». Οι σκέψεις αυτές αρθρώνονται γλωσσικά με τη χρήση δεικτικών λέξεων ή εκφράσεων όπως «αυτό», «εκείνο», «τούτο» ή «εκείνο εκεί». Η θέση των Strawson και Evans είναι πως υπάρχει μια μορφή αναφοράς που είναι απλή και άμεση και γίνεται δυνατή μέσω της αντίληψης ακόμη και όταν δεν μπορώ να κατηγοριοποιήσω εννοιολογικά το αντικείμενο της σκέψης μου. Η αναφορά επιτυγχάνεται από το γεγονός πως η ύπαρξη μου σχετίζεται αντιληπτικά με το αντικείμενο.
- ItemOpen AccessΗ κριτική της ατομικής ιδιοκτησίας στο πρώιμο έργο του Μαρξ(2022-11)Η παρούσα μελέτη ασχολείται με το ζήτημα της ατομικής ιδιοκτησίας στα πρώιμα έργα του Καρλ Μαρξ. Η κριτική του δεν αφορά γενικά το θεσμό της ατομικής ιδιοκτησίας αλλά την αλλοτριωμένη μορφή που ιστορικά αυτή προσλαμβάνει στην αστική κοινωνία που διαρθρώνεται μπροστά του. Η ατομική ιδιοκτησία προσλαμβάνει κύριο ρόλο στην καπιταλιστική κοινωνία, και οποιαδήποτε σχέση διαπλάθεται εντός της, αναγκαστικά, πρέπει να συλλαμβάνεται πάντα υπό την προϋπόθεση αυτής. Έτσι, το ζήτημα της αποσαφήνισης του ορισμού και του περιεχομένου της ατομικής ιδιοκτησίας θα μας απασχολήσει, έχοντας ως στόχο την απάντηση στο ερώτημα για το αν η ατομική ιδιοκτησία πρέπει να κατανοηθεί ως αποτέλεσμα ή ως βάση της αλλοτριωμένης εργασίας. Η ανάλυσή μας θα στηριχτεί σε κείμενα του Μαρξ από τη δεκαετία του 1840 με τις Συζητήσεις για το νόμο περί υλοκλοπής, Για το Εβραϊκό ζήτημα και τα Παρισινά χειρόγραφα να κατέχουν πρωτεύοντα ρόλο.
- ItemOpen AccessΗ ηθική αγωγή στο έργο του Καντ(2022-07-05)Η παρούσα διπλωματική εργασία εξετάζει το ζήτημα της ηθικής αγωγής στον Ιμμάνουελ Καντ. Πρόκειται για κρίσιμο ζήτημα, διότι διακυβεύεται ο άνευ όρων χαρακτήρας του ηθικού νόμου εάν υιοθετήσουμε μια ερμηνεία σύμφωνα με την οποία για να γίνει κανείς ηθικός θα πρέπει πρώτα να έχει δεχτεί ηθική αγωγή. Ο ηθικός νόμος αποτελεί τον πυλώνα της ηθικής του Καντ και είναι ο απόλυτος χαρακτήρας του που καθιστά το υποκείμενο πάντοτε ικανό να γίνει ηθικό. Εφόσον η υπακοή στον νόμο δεν γνωρίζει όρους, είναι ανά πάσα στιγμή εφικτή. Και όμως, ο Καντ επιμένει στη σημασία της ηθικής παιδείας. Οι αναφορές του Καντ στην εκπαίδευση σε δύο από τα σημαντικότερα ηθικά του έργα, στην Κριτική του πρακτικού Λόγου και στην Μεταφυσική των ηθών, επιβεβαιώνουν την σημασία της ενασχόλησης με το ζήτημα.
- ItemOpen AccessΜη εννοιακότητα, αναφορά και δικαιολόγησηΣτην διπλωματική αυτή εργασία επιχειρείται ένας αναπροσανατολισμός της συζήτησης γύρω από την ιδέα του Gareth Evans περί μη-εννοιακού αντιληπτικού περιεχομένου. Πιο συγκεκριμένα, επιχειρείται μία μετατόπιση από τη διαμάχη γύρω από έννοιες ιδιοτήτων στον επιστημικό ρόλο που φαίνεται να έχει η μη-εννοιακή αντίληψη στη θεώρηση του Evans για τον μηχανισμό καθορισμού της αναφοράς των δεικτικών σκέψεων. Εξίσου βασικό στόχο της εργασίας αποτελεί και η ανάδειξη της σημαντικότητας του ερωτήματος για το αν μπορεί το υποκείμενο να «εκμεταλλεύεται» καταστάσεις που είναι μη-εννοιακές όσον αφορά τη δικαιολόγηση των αντιληπτικών του πεποιθήσεων, η οποία και φαίνεται πως πρέπει να έχει ιντερναλιστική μορφή. Η εργασία αποτελείται από δύο κεφάλαια-μέρη, με την αξίωση ότι τα συμπεράσματα του πρώτου κεφαλαίου μπορούν να δώσουν μία κατεύθυνση στο γνωσιολογικό ζήτημα της αντιληπτικής δικαιολόγησης που παραμένει ανοιχτό, όπως συμπεραίνεται στο δεύτερο κεφάλαιο. Στο πρώτο κεφάλαιο γίνεται λόγος για το πλαίσιο εντός του οποίου εμφανίζεται η ιδέα του μη-εννοιακού αντιληπτικού περιεχομένου στην γενικότερη θεωρία του Evans για την πληροφορία και για το πως ακριβώς εξυπηρετεί την υπέρβαση του προβλήματος της έμμεσης αναφοράς σε φυσικά αντικείμενα. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η κριτική που ασκεί ο Evans στο «Φωτογραφικό Μοντέλο της Νοητικής Αναπαράστασης», μία εξτερναλιστική προσέγγιση του προσδιορισμού του περιεχομένου των σκέψεων για αντικείμενα. Η κριτική αυτή μας οδηγεί στο συμπέρασμα ΄ότι ο Evans αποδίδει επιστημικό ρόλο στην μη-εννοιακή αντίληψη μέσα από τη συμβολή της αντιληπτικής συνείδησης. Το δεύτερο κεφάλαιο ασχολείται με το γνωσιολογικό επιχείρημα του John McDowell για την φύση της αντιληπτικής δικαιολόγησης, αλλά και με την μετέπειτα πρόσληψη της ιδέας του Evans περί μη-εννοιακού αντιληπτικού περιεχομένου, την διαμάχη γύρω από έννοιες ιδιοτήτων. Το επιχείρημα του McDowell για τη φύση της δικαιολόγησης, το οποίο και στηρίζει μέσα από τη θεωρία του για τις δεικτικές έννοιες, αποτελεί τη βάση της διαμάχης γύρω από τις έννοιες ιδιοτήτων. Η έκβαση που φαίνεται να έχει η διαμάχη αυτή, ωστόσο, δείχνει την αδυναμία της στρατηγικής των δεικτικών εννοιών να υποστηρίξει το προαναφερθέν γνωσιολογικό επιχείρημα του McDowell. Βασικό συμπέρασμα της εργασίας, έτσι, αποτελεί το ερώτημα για την δυνατότητα μη-καθαρά εξτερναλιστικής μορφής δικαιολόγησης, ακόμα και αν κατά την αντίληψη τα υποκείμενα αναπαριστούν περιεχόμενα που, όπως φαίνεται, δεν μπορούν να αναπαραστήσουν με όσες έννοιες κατέχουν τη στιγμή της αντίληψης. Η ιντερναλιστική μορφή αντιληπτικής δικαιολόγησης απαιτεί να έχουν τα υποκείμενα εσωτερική πρόσβαση σε κάτι που συμβαίνει στην αντίληψη, ώστε να έχει η αντίληψη, ως κατάσταση, επιστημικό ρόλο. Κρίνεται, έτσι, υποσχόμενη πρακτική η εξέταση του αν η αντιληπτική συνείδηση μπορεί να εξασφαλίσει τον επιστημικό ρόλο της μη-εννοιακής αντίληψης αναφορικά με το ζήτημα της αντιληπτικής δικαιολόγησης. Η πρόταση αυτή βασίζεται στο ότι η εβανσιανή προσέγγιση στο γνωσιολογικό ζήτημα του προσδιορισμού του περιεχομένου των δεικτικών σκέψεων φαίνεται να είναι ιντερναλιστικής μορφής χάρη στη συμβολή των φρεγκεανών τρόπων παρουσίασης ως νοήματα de re που εξασφαλίζουν στα υποκείμενα εσωτερική πρόσβαση στον τρόπο με τον οποίο απομονώνονται τα αντικείμενα των δεικτικών τους σκέψεων.