Τμήμα Γεωλογίας (ΜΔΕ)
Permanent URI for this collection
Browse
Recent Submissions
- ItemEmbargoMapping of the coastal zone submerged antiquities using an unmanned surface vehicle Case study : Grotta Naxos(2023-10-29)The archaeological site of Grotta occupies the coastal part north of Naxos Town (Chora) Lat. 37° 6'29.92"N Lon. 25°22'33.83"E. Diachronically the vital space of the ancient settlements is geomorphologically bounded by the hill range of Aplomata to the east, the naturally fortified acropolis of the Castle to the south, while to the west it is defined by the islet of Palatia. Several years of archaeological research (1949-1985) have brought to light material remains (portable and non-portable) that document an almost uninterrupted range of successive phases of various periods, from the Late Neolithic era (4500 BC) to the 14th century AD. With gradual sea level change over the millennia that intervened, a great part of the once residential area nowadays is submerged below the sea. For practical reasons, the designated study area has been divided into two distinct sections characterized by submerged archaeological remains, namely sectors A and B. In sector A, referred to as Grotta Beach, the archaeological remains extend over an area approximately 50 meters wide and 300 meters long, at a depth of zero to -2.50 m., and are in contact with the northern border of the coastline. In the case of sector B, located within the northern basin of the newly established commercial port, the archaeological remains are distributed across an area measuring 20 meters in width and 50 meters in length. These remnants are found at a depth of -1.00 m to -5.00 m. The methodology pursued in this marine geo-archaeological investigation involved utilizing marine remote sensing techniques. These techniques were employed to acquire acoustic data and visual information, for the mapping of the seabed and archaeological structures through non-intrusive and non-destructive means. The distinctiveness of the study area, characterized by the presence of antiquities in very shallow waters, necessitated a tailored approach. To this end, an Unmanned Surface Vehicle (USV) was employed, equipped with an integrated GPS system, side-scan sonar (SSS), single-beam echo-sounder (SBES), and a GoPro camera. For the comprehensive approach of the submerged archaeological site data processing was undertaken for the development of classification maps delineating distinct seabed types based on geological, archaeological, and biological attributes. Additionally, photomosaics and three-dimensional models (3D) were generated with a primary emphasis on the ancient structures and their individual characteristics. Finally, side-scan sonar mosaics were constructed for geomorphological bottom mapping and georeferenced mapping of ancient structures to provide a comprehensive representation of the study areas, aiming to ensure a thorough portrayal of the site.
- ItemEmbargoΟικο-μεταβολομική μελέτη των λειμώνων του φυτού Posidonia oceanica στον Πατραϊκό κόλπο(2023-10-03)Το θαλάσσιο αγγειόσπερμο Posidonia oceanica (οικ. Posidoniaceae) αποτελεί είδος ενδημικό της Μεσογείου, το οποίο σχηματίζει λειμώνες σε βραχώδη και αμμώδη βυθό. Οι λειμώνες του καταλαμβάνουν περίπου το 3% της Μεσογείου ενώ αποτελούν ένα ιδιαιτέρως σημαντικό θαλάσσιο οικοσύστημα το οποίο συμβάλει στη δέσμευση του διοξειδίου του άνθρακα, αποτελεί ενδιαίτημά για πληθώρα οργανισμών (ψάρια, μαλάκια, γαστερόποδα) και παρεμποδίζει τη διάβρωση των ακτών. Ο ρυθμός αύξησης και ανάπτυξης των φυτών θεωρείται εξαιρετικά αργός ενώ παράλληλα ο ρυθμός καταστροφής αυξάνεται κυρίως λόγω ανθρωπογενών δραστηριοτήτων. H κλιματική αλλαγή, η ρύπανση, η αλιεία και η ναυσιπλοΐα είναι μερικές από τις καταπονήσεις που επιδέχονται οι λειμώνες ενώ η μελέτη της επίδρασης τους στην μοριακή φυσιολογία των φυτών αποτελεί σημαντικό ερευνητικό πεδίο της οικοφυσιολογίας. Οι νέες τεχνολογίες βιομοριακής ανάλυσης υψηλής απόδοσης (ή ομικές) μπορούν να προσφέρουν ολιστική εικόνα της μοριακής φυσιολογίας των φυτών και να παρέχουν πληροφορίες σε σχέση με τους παράγοντες που την επηρεάζουν και τα διαφορετικά περιβάλλοντα ανάπτυξης. Ενώ η μεταβολομική βρίσκει σχετικά μεγάλη εφαρμογή σε χερσαία φυτά δε συμβαίνει το ίδιο με τα θαλάσσια κατά συνέπεια η παρούσα εργασία είναι από τις πρώτες ως προς αυτή την κατεύθυνση. Πιο συγκεκριμένα η παρούσα μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία έχει σκοπό την τη μελέτη της μεταβολικής φυσιολογίας των λειμώνων της Ποσειδωνίας σε ίδιο βάθος σε δυο διαφορετικές περιοχές του Πατραϊκού Κόλπου (Κρυονέρι και Κάτω Αχαΐα). Αρχικά το μεταβολικό πρότυπο των φυτών και η κατανόηση των μοριακών μηχανισμών που συνδέονται με τη φυσιολογία των φυτών σε διαφορετικές συνθήκες και στη συνέχεια η πιθανή ταυτοποίηση μορίων οι οποίοι θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως βιοδείκτες πρόβλεψης της επερχόμενης καταπόνησης, θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να προταθούν τρόποι αντιμετώπισής των αρνητικών συνεπειών των καταπονήσεων. Η παρακολούθηση των λειμώνων, κρίνεται απαραίτητη για την αποτελεσματική διαχείριση, προστασία και αποκατάστασή τους. Μέσω των αποτελεσμάτων της παρούσας εργασίας, επισημαίνεται η αναγκαιότητα προσέγγισης οικολογικών μελετών, μέσα από το πρίσμα της Συστημικής βιολογίας, ενώ ταυτόχρονα πρόκληση αποτελεί για την έρευνα στον τομέα της Οικολογίας, να προσαρμόσει τα προαναφερόμενα πειραματικά πρωτόκολλα σε πειράματα και μελέτες πεδίου, στο πλαίσιο του αναπτυσσομένου ερευνητικού πεδίου της Οικο-μεταβολομικής.
- ItemOpen AccessΙζηματολογική μελέτη στον κόλπο Αμπελάκια, Σαλαμίνας(2023-10-03)Η εκπόνηση της παρούσας διπλωματικής εργασίας πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια του μεταπτυχιακού προγράμματος «Ωκεανογραφία – Εξερεύνηση, αποτύπωση και διαχείριση θαλάσσιου περιβάλλοντος» του τμήματος Γεωλογίας Πατρών. Σκοπός της μελέτης είναι η κοκκομετρική και γεωχημική ανάλυση σε θαλάσσια ιζήματα, ο πυρήνας των οποίον συλλέχθηκε από τα Αμπελάκια, στην Σαλαμίνα. Επίσης αξιολογήθηκε η ρύπανση, καθώς στην ευρύτερη περιοχή λαμβάνουν χώρα πλήθος δραστηριοτήτων που επιβαρύνουν το λιμάνι σε βαρέα μέταλλα. Στην αρχή της εργασίας γίνεται μια βιβλιογραφική αναφορά στα βαρέα μέταλλα σε θαλάσσια ιζήματα αλλά και στην γεωλογία της περιοχής μελέτης. Στην συνέχεια ακολουθεί η περιγραφή των εργασιών πεδίου αλλά και η μεθοδολογία των εργαστηριακών αναλύσεων. Στον πυρήνα μελέτης εξετάστηκε εκτενώς ο λιθολογικός τύπος των ιζημάτων, αλλά και ο προσδιορισμός συγκέντρωσης σε βαρέα μέταλλα και οργανικού άνθρακα (C organic). Η ρύπανση στα ιζήματα αξιολογήθηκε σύμφωνα με τον δείκτη γεωσυσσώρευσης (Igeo), ενώ ελέγχθηκε κατά πόσο οι συγκεντρώσεις τους σε βαρέα μέταλλα βρίσκονται εντός των ασφαλών ορίων που έχει ορισθεί από την Συνθήκη της Βαρκελώνης, από την Ευρωπαϊκή ένωση. Επιπροσθέτως, ο πυρήνας μελέτης συγκρίθηκε με άλλους δύο πυρήνες από τον Πειραιά κυρίως ως προς τις συγκεντρώσεις τους σε βαρέα μέταλλα. Εν κατακλείδι, η εργασία αυτή έχει ως σκοπό την μελέτη της περιοχής σχετικά με την κοκκομετρία αλλά και την κατανόηση και συσχέτιση των βαρέων μετάλλων με την ρύπανση των Αμπελακίων στην Σαλαμίνα που συνδέονται με τις ανθρωπογενείς δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα εκεί. Ενός περιβάλλοντος που εδώ και δεκαετίες προκαλεί το ενδιαφέρον διάφορων ερευνητών, ενώ αφήνει περιθώριο για μελλοντική, ακόμα πιο εκτεταμένη μελέτη.
- ItemOpen AccessΔιακυμάνσεις στην αφθονία του μπλε καβουριού (Callinectes sapidus) και σύνδεση με τις ανθρωπογενείς παρεμβάσεις που επηρεάζουν την υδρολογία του συμπλέγματος των λιμνοθαλασσών Μεσολογγίου-Αιτωλικού(2023-10-25)Το σύμπλεγμα λιμνοθαλασσών Μεσολογγίου-Αιτωλικού αποτελεί ένα ιδιόμορφο και πλούσιο σύστημα λιμνοθαλασσών που καταλαμβάνει το 40% περίπου της συνολικής έκτασης των καταγεγραμμένων λιμνοθαλασσών της Ελλάδας. Μια μακρά ιστορία ανθρωπογενών δραστηριοτήτων και παρεμβάσεων συνέβαλλαν στη σύγχρονη εικόνα του, με τη διαμόρφωση έξι κύριων λιμνοθαλασσών. Ορισμένες παρεμβάσεις που έλαβαν χώρα στη λιμνοθάλασσα Θολή του συμπλέγματος, οδήγησαν στην επικράτηση συνθηκών κατάλληλων για την εγκατάσταση πληθυσμών του χωροκατακτητικού είδους Callinectes sapidus (μπλε καβούρι). Η παρουσία του διαπιστώθηκε πρώτη φορά στην ευρύτερη περιοχή των εκβολών του Αχελώου το 2000, ενώ πλέον αποτελεί βασικό στοιχείο της αλιευτικής παραγωγής της λιμνοθάλασσας, με την αφθονία του να παρουσιάζει σημαντικές διακυμάνσεις ιδιαίτερα τα τελευταία πέντε χρόνια. Με στόχο την καταγραφή των χωρο-χρονικών προτύπων των διακυμάνσεων της αφθονίας και των δημογραφικών χαρακτηριστικών του πληθυσμού έγιναν συστηματικές δειγματοληψίες την περίοδο 2022-2023. Παράλληλα, έγινε προσπάθεια για καταγραφή και ανάλυση των κύριων υδρολογικών παραμέτρων τόσο στη λιμνοθάλασσα της Θολής όσο και σε άλλες λιμνοθάλασσες του συμπλέγματος λιμνοθαλασσών Μεσολογγίου-Αιτωλικού με στόχο τη σύνδεση των χαρακτηριστικών του πληθυσμού με τις επικρατούσες περιβαλλοντικές συνθήκες. Τα αποτελέσματα υποδηλώνουν φυλετικές διαφοροποιήσεις του είδους ως προς το μέγεθος, τη χωρική κατανομή και το πρότυπο αύξησης, με την περίοδο αναπαραγωγής του μπλε καβουριού (C. sapidus) στη λιμνοθάλασσα της Θολής να ξεκινά τον Απρίλιο και να τελειώνει τον Δεκέμβριο, όπως προκύπτει και για άλλες λιμνοθάλασσες της Ελλάδας και του Δυτικού Ατλαντικού. Δείχνουν επίσης σημαντικές διακυμάνσεις στην αναλογία φύλου του πληθυσμού του C. sapidus, με τα αρσενικά άτομα να επικρατούν στο βόρειο τμήμα που δέχεται γλυκά νερά από το αντλιοστάσιο που εκρέει στη λιμνοθάλασσα. Οι συγκεντρώσεις των θηλυκών που φέρουν αυγά, εμφανίζονται εποχικά αυξημένες (Ιούλιο - Νοέμβριο) στο νότιο τμήμα που επηρεάζεται από τη θάλασσα. Οι διαφοροποιήσεις αυτές συνδέονται με την αναπαραγωγική μετανάστευση. Φυλετικές διαφορές καταγράφονται και στα βιομετρικά χαρακτηριστικά του είδους. Οι διακυμάνσεις της θερμοκρασίας και της αλατότητας συνδέονται με τις αυξομειώσεις της αφθονίας του μπλε καβουριού τόσο στο εσωτερικό της Θολής, όσο και με τις διαφορές μεταξύ των λιμνοθαλασσών του συμπλέγματος. Η ανάλυση των καταγραφών οδήγησε στην ανάπτυξη μιας τυπολογίας των διακυμάνσεων των παραμέτρων στις κύριες χρονικές κλίμακες, της εποχής, του ημερονυκτίου και της παλίρροιας. Από τα στοιχεία αυτά προκύπτουν εντυπωσιακές διακυμάνσεις σε μικρές χρονικές κλίμακες, ειδικά στις ημερονύκτιες (αγγίζουν και τους 10 °C) αποδεικνύοντας ξεκάθαρα ότι η παρακολούθηση των περιβαλλοντικών παραμέτρων και η δημιουργία μιας κατάστασης αναφοράς απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή και πειθαρχία σε αυτά τα ευμετάβλητα οικοσυστήματα. Τα στοιχεία αυτά μπορούν να συμβάλλουν σημαντικά τόσο στην αξιολόγηση των επιπτώσεων των παρεμβάσεων και των έργων που κατά καιρούς έχουν γίνει στην περιοχή όσο και στην παρακολούθηση και διαχείριση του χωροκατακτητικού είδους, του μπλε καβουριού, η αύξηση της αφθονίας του οποίου εγκυμονεί κινδύνους για τη βιοποικιλότητα αλλά και την παραδοσιακή αλιεία στις λιμνοθάλασσες της περιοχής.
- ItemOpen AccessGas charged sediments and gas seepages(2023-10-27)Seabed fluid flow involves the flow of gases and liquids through the seabed and water-column. This process can be found in seas and oceans all over the world, both in shallow and deep environments, and has many effects for the environment and mankind. Pockmarks are crater-like depressions forming in seabed sediments through gas escape and their discovery encouraged significant research to be conducted around fluid dynamics and migration. The Patras Gulf Pockmark field is located in shallow waters in the southeastern part of the Gulf of Patras, Western Greece. It was formed in soft layered Holocene silts and is currently situated offshore of the new Patras Port. Since 1993, several studies have been carried out regarding the morphology and activity of the field, which has often been linked with seismic events. Chemical analysis has revealed that the escaping fluids are mainly composed of methane of microbial origin. This study uses a newly acquired dataset from high-resolution marine remote sensing techniques, including sub-bottom profiler, side-scan sonar and multibeam echosounder, to examine the morphometric parameters of the pockmarks, their spatial distribution patterns, as well as sub-seafloor and water column acoustic anomalies related to gas activity. It also provides complete mapping of the Holocene/Pleistocene interface, which is presumed to be a gas accumulative horizon, along with the gas horizon within the sediments. The dataset showed that local tectonism and stratigraphy are closely related to the development of the field and revealed indicators of ongoing pockmark activity.