Τμήμα Γεωλογίας (ΜΔΕ)
Permanent URI for this collection
Browse
Recent Submissions
Item Open Access Σεισμοτεκτονική ανάλυση της σεισμικής ακολουθίας 2020 - 2021 στην περιοχή της Θήβας (Κεντρική Ελλάδα)(2024-06-25) Δεδοπούλου, Χριστίνα; Dedopoulou, XristinaΗ Ελλάδα αποτελεί μια έντονα σεισμογενή περιοχή με πλήθος καταστροφικών σεισμών στην διάρκεια της ιστορία της και γι’ αυτό το λόγο κέντρισε το ενδιαφέρον των γεωεπιστημόνων για δεκαετίες. Ο Ελλαδικός χώρος βρίσκεται πάνω από τη ζώνη σύγκλισης-σύγκρουσης μεταξύ της Ευρασιατικής και της Αφρικανικής λιθοσφαιρικής πλάκας, και περιλαμβάνει ένα πλήθος σεισμικά ενεργών ζωνών. Το γεγονός αυτό συμβάλει στην πρόκληση αρκετών σεισμικών γεγονότων ανά έτος και δίνει την δυνατότητα στους ερευνητές να αναλύουν τέτοιους σεισμούς και να βγάζουν σημαντικά συμπεράσματα για την συσσώρευση της παραμόρφωσης στον ανώτερο φλοιό, την εξέλιξη μιας σεισμικής ακολουθίας και την εκτίμηση της σεισμικής επικινδυνότητας. Σε αυτή τη διατριβή ειδίκευσης εξετάστηκε και αναλύθηκε λεπτομερώς η σεισμική ακολουθία του 2020–2021 στην περιοχή της Θήβας, όπου καταγράφηκε έντονη σεισμική δραστηριότητα με ενδιάμεσου μεγέθους σεισμούς (μέχρι ML = 4.4), σε μια περιοχή με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, μιας και βρίσκεται μεταξύ δύο σημαντικών τεκτονικών δομών διαστολής, της Κορινθιακής τάφρου και της τάφρου του Β. Ευβοικού κόλπου. Σκοπός της εργασίας αυτής είναι η κατανόηση του ρόλου της ενεργού τεκτονικής της περιοχής, με βάση την χωροχρονική εξέλιξη της σεισμικής δραστηριότητας και τη χωρική κατανομή των μεταβολών των στατικών τάσεων Coulomb κατά μήκος των ενεργών ρηγμάτων, σε περιοχές που συνδέουν δομές με διαφορετικούς ρυθμούς παραμόρφωσης. Τα σεισμολογικά δεδομένα για την περιοχή μελέτης μας συλλέχθηκαν από τη βάση δεδομένων του Ελληνικού Σεισμικού Δικτύου (HL), το οποίο λειτουργεί από το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (NOA-IG), και αναλύθηκαν οι καταγραφές της σεισμικής δραστηριότητας για συγκεκριμένες χρονικές περιόδους. Κατά τη διάρκεια της ανάλυσης αυτής πραγματοποιήθηκε επαναπροσδιορισμός των εστιακών θέσεων των σεισμών με χρήση της μεθόδου HypoDD και εφαρμογή της μεθόδου των Διπλών Διαφορών (Double Difference), ώστε να σχηματιστούν συστάδες σεισμών στις επιμέρους περιοχές. Με βάση τα αποτελέσματα από τον επαναπροσδιορισμό των εστιακών συντεταγμένων, η χωροχρονική κατανομή έδειξε ότι η σεισμικότητα συγκεντρώνεται σε κάποιες συστάδες σεισμών και εξελίσσεται από ΔΒΔ-ΑΝΑ σε μία ζώνη μήκους περίπου 13-15 km, πλάτους 5-8 km και σε βάθη από 7-14 km. Οι σεισμικά αυτές ενεργές ζώνες πιθανά σχετίζονται με την ενεργοποίηση των ήδη γνωστών ΔΒΔ- διεύθυνσης ρηξιγενών δομών στην περιοχή της Βοιωτίας. Με τη βοήθεια του λογισμικού Coulomb 3.3 (USGS) έγινε μοντελοποίηση με σκοπό να υπολογιστούν οι μεταβολές της στατικής τάσης Coulomb που προκλήθηκαν από τους κύριους σεισμούς της ακολουθίας 2020-2021 και το 2022, με μεγέθη ΜL = 4-4.4, που πιθανά συσχετίζονται με κάποια από τα κύρια ενεργά ρήγματα της περιοχής μελέτης, όπως το ρήγμα της Καλλιθέας (δυο κύρια σεισμικά γεγονότα στις 2/12/2020 και 10/04/2022) και πιθανά σε τμήμα του ρήγματος της Υλίκης (δυο κύρια σεισμικά γεγονότα στις 11/07//2021 και 02/09/2021). Από τα αποτελέσματα της μοντελοποίησης φαίνεται ότι τα επίκεντρα της μετασεισμικής ακολουθίας συσχετίζονται με τις θετικές τιμές μεταβολής της στατικής τάσης Coulomb στο ανατολικό άκρο της σεισμικής διάρρηξης και σε βάθη 5-10 km, για το σεισμικό γεγονός της 11/07/2021, ενώ το επίκεντρο του επόμενου σεισμού στις 02/09/2021 εντοπίζεται στην ίδια περιοχή και σε βάθος 7 km. Αντίστοιχα, για το σεισμικό γεγονός στις 02/12/2020 παρατηρήθηκε συγκέντρωση των επικέντρων των μετασεισμών σε περιοχή με θετικές τιμές μεταβολής της τάσης Coulomb, αλλά στο δυτικό άκρο του ρήγματος της Καλλιθέας, με το επόμενο σεισμικό γεγονός (10/04/2022) να εντοπίζεται στην ίδια περιοχή, και σε βάθος 5 km. Η κατανόηση της σεισμικής δραστηριότητας σε τέτοιες περιοχές και η συσχέτισή τους με επιφανειακές και μη ενεργές τεκτονικές δομές είναι ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη μέτρων πρόληψης και προστασίας από τον σεισμικό κίνδυνο.Item Open Access Detailed study of lithology changes, sedimentary structures and ichnofabrics along the Marathoupoli coast in Neogene deposits(2024-07-08) Σταυροπούλου, Χρυσάνθη; Stavropoulou, ChrysanthiThe purpose of this work is to shed light on the tectonic-sedimentary evolution of the Marathopolis coast in NW Messenia, South Peloponnese, a for-arc area in the western part of the Hellenic arc, between the Ionian subduction zone to the west and the Aegean back-arc to the east. On the Marathopolis coast, a marine terrace, formed by Neogene deposits, was identified. Its formation was influenced by eustatic changes and regional uplift. The Neogene deposits consist of a shallow-marine unit that is interpreted as grainstone and was deposited in a high-energy shorefaceforeshore environment, exhibiting a progradational geometry. Caliche horizons intercalated in the shallow-marine deposits indicate emersion episodes, repeated sea-level changes, and arid to semiarid climate conditions during the time of deposition. Red soils cover the shallow-marine unit and indicate that during their formation, the sequence was exposed, probably due to a sea level fall. The top unit of the coast is interpreted as aeolianite which was formed after the rework of uncemented sands, while the unit was exposed again during a sea level fall. A large portion of the bed sets exhibited the trace fossils Scolicia isp., Bichordites isp., Ophiomorpha isp., and Macaronichnus isp. Throughout the Marathopolis coast, 31 samples were collected, and a laboratory and microfacies analysis was conducted on them. The laboratory analysis included the quantitative determination of calcium carbonate of the samples. The microfacies analysis indicated that the main lithofacies are as follows: 1) lithic grainstone, and 2) coated grainstone. They are detrital carbonatesItem Open Access Διερεύνηση των υδροχημικών συνθηκών του υπόγειου συστήματος Λαρισσού, Β.Δ. Πελοπόννησος(2024-06-25) Παπαστεργίου, Γεώργιος; Papastergiou,GeorgiosΟ σκοπός της εργασίας αυτής είναι η διερεύνηση των υδροχημικών συνθηκών του υπόγειου συστήματος του Λαρισσού στην Β.Δ. Πελοπόννησο, στο οποίο παρατηρείται το φαινόμενο της υφαλμύρινσης. Η εκπόνηση της εργασίας είχε τα κάτωθι στάδια: 1. Τη συλλογή γεωλογικών και τοπογραφικών χαρτών του Ινστιτούτου Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (Ι.Γ.Μ.Ε.) και επεξεργασία τους στο περιβάλλον Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών ArcGIS. 2. Τη συλλογή του απαραίτητου βιβλιογραφικού υλικού και μεταπτυχιακών εργασιών σχετικών με την περιοχή μελέτης και τον σκοπό της εργασίας. Στην ύπαιθρο πραγματοποιήθηκαν οι εξής εργασίες: 1. Δειγματοληψία, η οποία πραγματοποιήθηκε τον Μάιο του 2023. 2. Προσδιορισμός των φυσικών και χημικών (ανάλυση των κύριων στοιχείων, ανιόντων και κατιόντων) παραμέτρων των δειγμάτων μέσω χημικών αναλύσεων και επεξεργασίας των υδροχημικών δεδομένων. 3. Επεξεργασία των υδροχημικών δεδομένων με το πρόγραμμα PHREEQC της Αμερικανικής Γεωλογικής Υπηρεσίας (U.S.G.S.). 4. Κατασκευή χαρτών χωρικών κατανομών των υδροχημικών δεδομένων με χρήση του προγράμματος Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών ArcGIS.Item Open Access Επικινδυνότητα κατολισθητικών φαινομένων στο φυσικό περιβάλλον : κατολισθητικά φαινόμενα Αιγιαλείας 2023(2024-06-25) Μπουρίκα, Βασιλική; Bourika, VasilikiΤα φυσικά φαινόμενα και οι φυσικές καταστροφές, εισάγουν τις έννοιες του κινδύνου και της επικινδυνότητας στις σύγχρονες κοινωνίες. Τα αποτελέσματα των φυσικών καταστροφών μετριούνται με την έννοια της τρωτότητας, ενώ σημαντική για την κοινωνία είναι και η ανθεκτικότητά της έναντι των φυσικών καταστροφών. Ανάμεσα στις φυσικές καταστροφές ως σημαντική κρίνεται και η εκδήλωση των κατολισθήσεων, που προκαλούν σημαντικές επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον και τις ανθρώπινες κοινωνίες. Μία κατηγορία των κατολισθητικών φαινομένων είναι οι ροές κορημάτων. Η αξιολόγηση των παραγόντων, που οδηγούν στην εκδήλωσή τους είναι πρωτεύουσας σημασίας για την εκτίμηση του κινδύνου και τις ενέργειες που είναι απαραίτητες για την πρόληψη και αντιμετώπισής τους. Η παρούσα διατριβή επικεντρώνεται στους παράγοντες, οι οποίοι οδήγησαν στην εκδήλωση σειράς φαινομένων ροών κορημάτων (κατολισθητικών φαινομένων) στην ευρύτερη περιοχή της Αιγιάλειας κατά τη διάρκεια του φθινοπώρου του 2023. Αξιολογούνται κυρίως οι κλιματολογικοί παράγοντες και τη συσχέτισή τους με τις γεωλογικές και υδρολογικές συνθήκες της περιοχής. Η αξιολόγηση περιλαμβάνει τη διερεύνηση των σχέσεων μεταξύ των κλιματικών συνθηκών (βροχόπτωση, θερμοκρασία), της υδρολογίας και των λιθολογικών χαρακτηριστικών, ώστε να διευκρινιστεί ο ρόλος τους στην αστοχία των πρανών. Η περιοχή της Αιγιάλειας αποτελεί το ανατολικό τμήμα της Αχαΐας, που είναι γνωστό ότι χαρακτηρίζεται από σημαντικές γεωλογικές διεργασίες, έντονη γεωμορφολογία και πολύπλοκο υδρογραφικό σύστημα. Ο ρόλος των γεωλογικών και γεωμορφολογικών συνθηκών, που επικρατούν στην περιοχή μελέτης επιβαρύνεται και από δασικές πυρκαγιές και τις έντονες βροχοπτώσεις την περίοδο του φθινοπώρου του 2023. Οι μετεωρολογικές συνθήκες κατά την εξεταζόμενη περίοδο, με ιδιαίτερη έμφαση στις ημερομηνίες, που σημειώθηκαν κατολισθήσεις στην Αιγιάλεια χαρακτηρίζονται από έντονες βροχοπτώσεις. Τα δεδομένα αυτά παρουσιάζονται με γραφήματα βροχόπτωσης, άνεμου, υγρασίας και θερμοκρασία. Τα δεδομένα αυτά έδειξαν ότι τα κατολισθητικά φαινόμενα σχετίζονται άμεσα με τα ακραία καιρικά φαινόμενα γεγονός που αναδεικνύει τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης στο φυσικό περιβάλλον και την πολυπλοκότητα των φαινομένων. Παρουσιάζονται ψηφιακοί χάρτες της λιθολογίας και του υδρογραφικού δικτύου της περιοχής μελέτης, καθώς και μια συνδυαστική ανάλυση για την εξέταση του ρόλου της γεωλογίας στην πρόκληση των συγκεκριμένων κατολισθητικών φαινομένων. Οι δύο αυτοί παράγοντες επηρεάζονται άμεσα από τις κλιματικές αλλαγές, υπογραμμίζοντας τη σημασία της ολοκληρωμένης αξιολόγησής τους. Ο κίνδυνος κατολισθήσεων (ροών κορημάτων) στην περιοχή μελέτης είναι το αποτέλεσμα του συνδυασμού τεσσάρων βασικών παραγόντων: των ακραίων καιρικών φαινομένων, ιδίως των βροχοπτώσεων, που διαβρέχουν το εδαφικό προφίλ, σε περιοχές απουσίας βλάστησης λόγω των πρόσφατων πυρκαγιών, της έντονης γεωμορφολογίας και της λιθολογίας. Η έρευνα αυτή αναδεικνύει την αναγκαιότητα μέτρων ενίσχυσης της ανθεκτικότητας για τον μετριασμό των κλιμακούμενων κινδύνων, οι οποίοι συνδέονται με την κλιματική αλλαγή.Item Open Access Χαρτογράφηση ενδιαιτημάτων ρηχής παράκτιας ζώνης νήσου Θάσου(2024-06-07) Κατιμάδα, Χριστίνα; Katimada, ChristinaΗ ρηχή παράκτια ζώνη έχει ιδιαίτερη σημασία καθώς αποτελεί ένα δυναμικό περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από υψηλή παραγωγικότητα και πλούσια βιοποικιλότητα. Σε αυτή πολλά είδη ψαριών περνούν κάποιο στάδιο της ζωής τους, ενώ παράλληλα οι συνθήκες της είναι ευνοϊκές για την ανάπτυξη της θαλάσσια βλάστησης. Στην παρούσα εργασία χαρτογραφήθηκε η ρηχή παράκτια ζώνη στη βόρεια Θάσο σε μήκος ακτογραμμής 11 km με τη μέθοδο της οπτικής παρατήρησης με κολύμβηση, ελεύθερη κατάδυση και κινηματογράφηση. Η μέθοδος αυτή δεν απαιτούσε τη χρήση εξειδικευμένου εξοπλισμού, εκτός από μια υποβρύχια κάμερα και ένα ρολόι με GPS, ενώ ταυτόχρονα παρείχε και βιολογική πληροφορία. Η κατασκευή του χάρτη έγινε σε περιβάλλον συστήματος γεωγραφικών πληροφοριών. Χαρτογραφήθηκαν εφτά διαφορετικά ενδιαιτήματα και επιχειρήθηκε αυτά να ταξινομηθούν με βάση το σύστημα EUNIS. Η χονδρόκοκκη άμμος καταλάμβανε τη μεγαλύτερη επιφάνεια, ενώ η Posidonia oceanica, προστατευόμενο είδος στη Μεσόγειο, εντοπίστηκε σε μορφή χωροψηφίδων στη ρηχή ζώνη και συνεχούς λιβαδιού βαθύτερα. Αποτυπώθηκαν επίσης και τμήματα αυτής ως dead matte. Η Cymodocea nodosa εντοπίστηκε κυρίως με τη μορφή διάσπαρτων χωροψηφίδων σε ρηχά νερά. Κροκάλες εντοπίστηκαν κοντά στις εκβολές υδατορεμάτων, που αποτέλεσε τη μόνη φυσική πίεση που καταγράφηκε, αλλά και σε σωρούς ύστερα από ανθρωπογενή παρέμβαση. Επιπλέον της χαρτογράφησης, διερευνήθηκαν διάφορα ερωτήματα σχετικά με χαρακτηριστικά των ενδιαιτημάτων. Καταγράφηκε το εμβαδόν κάθε ενδιαιτήματος με το βάθος και διαπιστώθηκε πως το υδροδυναμικό καθεστώς της περιοχής επηρεάζει την ανάπτυξη της Posidonia oceanica συναρτήσει του βάθους σε αμμώδεις πυθμένες. Σε βραχώδεις πυθμένες η Posidonia oceanica εντοπίστηκε πολύ ρηχότερα σε σχέση με αμμώδεις, κάτι που επιβεβαιώθηκε και με στατιστικό έλεγχο. Επιπλέον, παρατηρήθηκε μεγαλύτερη εγγύτητα της Cymodocea nodosa σε σχέση με την Posidonia oceanica ως προς την ακτή, ενώ ως προς το σχήμα των χωροψηφίδων τους τα δύο θαλάσσια φανερόγαμα δεν παρουσίασαν σημαντικές διαφορές. Ο τουρισμός, η αλιεία και μικρά θαλάσσια έργα ήταν οι κυριότερες ανθρωπογενείς πιέσεις που εντοπίστηκαν. Δεδομένου ότι οι πιέσεις αυτές, με κύριο τον τουρισμό, ολοένα και αυξάνονται, η χαρτογράφηση των ενδιαιτημάτων της ρηχής παράκτιας ζώνης, στην οποία υπάρχει μεγάλη οικονομική δραστηριότητα, αποτελεί ένα βασικό πρώτο βήμα με διαχειριστικές προεκτάσεις για την προστασία της.Item Open Access Χρήση μορφομετρίας για τη μελέτη ανθρωπολογικού οστεολογικού υλικού(2024-03-26) Βλάχος, Νικόλαος; Vlachos, NikolaosΣκοπός της παρούσας μεταπτυχιακής διατριβής με τίτλο "Χρήση γεωμετρικής Μορφομετρίας για την μελέτη ανθρωπολογικού οστεολογικού υλικού" είναι ο εντοπισμός των θέσεων εισαγωγής των μυών και συνδέσμων στα οστά (ενθέσεις), η ανάλυση της γεωμετρικής τους μορφής, η επιλογή κλίμακας μέτρησης για την αξιολόγηση αυτών των ενθέσεων και η τέλος η στατιστική τους ανάλυση. Πιο συγκεκριμένα, πραγματοποιήθηκε ο εντοπισμός ενθέσεων σε μηριαία και βραχιόνια οστά. Χρησιμοποιήθηκαν μηριαία και βραχιόνια οστά από τους τρεις τάφους του Βόρειου Νεκροταφείου της αρχαίας πόλης της Λευκάδας. Κατά την διεξαγωγή της παρούσας εργασίας εντοπίστηκαν οι ενθέσεις πάνω σε συγκεκριμένα σημεία των οστών, φωτογραφήθηκαν και βαθμολογήθηκαν σύμφωνα με την μέθοδο Coimbra και το λογισμικό image j. Στην συνέχεια έγινε στατιστική επεξεργασία των δεδομένων αυτών μέσω του προγράμματος SPSS όπου ελέγχθηκαν οι συσχετίσεις των ενθέσεων μεταξύ τους και με άλλες μεταβλητές όπως το φύλλο και η ηλικία. Συμπερασματικά, οι αναλύσεις που έγιναν δεν έδειξαν σημαντικές στατιστικές διαφορές μεταξύ των διαφορετικών χαρακτηριστικών και ομάδων αναφορικά με τις ενθέσεις του μηριαίου ωστόσο απορρέουν χρήσιμα συμπεράσματα σχετικά με τις ενθέσεις του βραχιόνιου.Item Open Access Δοκιμές διάτμησης μεγάλης κλίμακας σε διεπιφάνειες εδάφους - γεωσυνθετικών υλικών(2024-02-26) Περδίκης, Σπυρίδων; Perdikis, SpyridonΗ παρούσα εργασία στοχεύει στον υπολογισμό των παραμέτρων διατμητικής αντοχής επιχωμάτων με τη χρήση διάφορων γεωσυνθετικών υλικών και την εκτέλεση των αντίστοιχων δοκιμών στην συσκευή μεγάλης διάτμησης (Large Shear Box). Συγκεκριμένα, έγινε προσομοίωση της κατασκευής ενός επιχώματος, με συμπύκνωση των υλικών του στη βέλτιστη υγρασία και μέγιστη ξηρή εργαστηριακή πυκνότητα κατά Proctor. Οι δοκιμές διάτμησης πραγματοποιήθηκαν σε δείγματα κατάλληλα συμπιεσμένα μέσα στο κιβώτιο της συσκευής μεγάλης διάτμησης, το οποίο σύμφωνα με τις Ελληνικές Τεχνικές Προδιαγραφές, είναι κατάλληλο για την κατασκευή επιχωμάτων και την εκτέλεση τέτοιου τύπου δοκιμών. Τα δείγματα προετοιμάστηκαν μέσα στο κουτί διάτμησης με χειροκίνητη δυναμική συμπύκνωση σε στρώσεις για να αναπαραχθεί η μέγιστη ξηρή πυκνότητα και η βέλτιστη περιεκτικότητα σε υγρασία ενός παρόμοιου συμπιεσμένου επιχώματος, όπως είχε προηγουμένως υπολογιστεί με τη δοκιμή συμπίεσης. Στην συνέχεια, πραγματοποιήθηκε διάτμηση του υλικού με προηγούμενη στερεοποίησή του για την εύρεση της διατμητικής αντοχής του και εν συνεχεία επαναλήφθηκαν οι δοκιμές για την διερεύνηση της αλληλεπίδρασης μεταξύ του εδάφους και δύο διαφορετικών τύπων γεωσυνθετικών υλικών α) γεωυφάσματος και β) γεωπλέγματος. Τα αποτελέσματα της δοκιμής υποδηλώνουν ότι η εργαστηριακή διάταξη ενός κατώτερου διατμητικού κιβωτίου γεμάτου με ένα διαχωριστικό μπλοκ ή οποιοδήποτε άλλο άκαμπτο μπλοκ είναι κατάλληλη για τη δοκιμή άμεσης διάτμησης της διεπιφάνειας εδάφους/γεωυφάσματος, αλλά δεν είναι κατάλληλη για τη δοκιμή διατμητικής αντοχής διεπιφάνειας εδάφους/γεωπλέγματος. Επιπρόσθετα διαπιστώθηκε ότι η διατμητική αντοχή της διεπιφάνειας του εδάφους/γεωϋφάσματος είναι σημαντικά χαμηλότερη από τη διατμητική αντοχή του καθαρού εδάφους, ενώ η διεπιφάνεια εδάφους/γεωπλέγματος είναι παρόμοια ή ελαφρώς χαμηλότερη από τη διατμητική αντοχή του καθαρού εδάφους.Item Open Access Χρήση υδρακουστικών δεδομένων για την χαρτογράφηση τύπων πυθμένα και προγνωστική μοντελοποίηση στο Ιόνιο πέλαγος(2023-10-04) Κετσιλή Ρίνη, Άννα Μαρία; Ketsili Rini, Anna MariaΗ παρούσα εργασία έχει ως σκοπό την ανάλυση δεδομένων από υπάρχουσες μελέτες του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε.) και του Εργαστηρίου Θαλάσσιας Γεωλογίας και Φυσικής Ωκεανογραφίας (Ε.ΘΑ.ΓΕ.Φ.Ω.) στο Βόρειο, Νότιο και κεντρικό Ιόνιο, συνδυάζοντας πληροφορίες από δύο βάσεις δεδομένων. Στο πρώτο τμήμα της εργασίας, η πρώτη βάση δεδομένων περιλαμβάνει τις παραμέτρους που χαρακτηρίζουν το υπόβαθρο (Bottom roughness normalized, Bottom hardness normalized, First bottom length normalized, Second bottom length normalized, Bottom rise time normalized, Bottom line depth mean, Bottom max SV, Bottom kurtosis, Bottom skewness).Τα δεδομένα που χρησιμοποιήθηκαν, συλλέχθηκαν από την δράση MEDIAS (Mediterranean Acoustic Surveys) του Ε.Π.Σ.Α.Δ (Εθνικό Πρόγραμμα Συλλογής Αλιευτικών Δεδομένων)του ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε (Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών) τις χρονικές περιόδους 2016-2019 και 2022. Η δεύτερη βάση δεδομένων περιλαμβάνει τον ακουστικό τύπο πυθμένα στις περιοχές που πραγματοποιήθηκε η δράση MEDIAS (Mediterranean acoustic surveys). Τα δεδομένα προέρχονται από το Εργαστήριο Θαλάσσιας Γεωλογίας και Φυσικής Ωκεανογραφίας του Πανεπιστημίου Πατρών (Ε.ΘΑ.ΓΕ.Φ.Ω.). Το δεύτερο τμήμα της εργασίας στοχεύει στην συσχέτιση δεδομένων που προήλθαν από την πειραματική αλιεία της δράσης MEDITS (Mediterranean International Trawl Surveys) σε συνδυασμό με τον ακουστικό τύπο πυθμένα καθώς επίσης και σε μια πρόσθετη μεταβλητή NASC που αναφέρεται σε υδροακουστικά δεδομένα ηχοεντοπισμού των ψαριών. Από την επεξεργασία και την στατιστική ανάλυση των δεδομένων προέκυψαν διαγράμματα συσχέτισης (correlograms) μεταξύ των μεταβλητών στα 38kHz, 120kHz, και 200kHz. Το συμπέρασμα ήταν ότι η συχνότητα των 38khz είναι ικανή να μας δώσει όλη την πληροφορία που χρειαζόμαστε σε σχέση με την σημαντικότητα των παραμέτρων. Επίσης με χρήση της PCA (Principal Component Analysis) δημιουργήθηκαν ομάδες (clusters) ακουστικών τύπων πυθμένα χρησιμοποιώντας του δείκτες από την πρώτη βάση δεδομένων. Τελικό αποτέλεσμα ήταν η δημιουργία μοντέλου (random forest) με σκοπό την ταξινόμηση του πυθμένα με την χρήση παραμέτρων από την πρώτη βάση. Συνολικά δημιουργήθηκαν τρία προγνωστικά μοντέλα για τους ακουστικούς τύπους πυθμένα της ποσειδωνίας, της τραγάνας και του μαλακού ιζήματος.Item Open Access Marine geophysical and photogramptric survey of UCH sites(2024-03-04) Λαμπριανίδης, Αλέξανδρος; Lamprianidis, AlexandrosThis study combines marine remote sensing and photogrammetry to investigate underwater cultural heritage (UCH) sites in the Gulf of Patras, Greece. The research utilized multibeam echosounders, side scan sonar, and marine magnetometers to detect potential UCH sites, followed by visual inspections using a remotely operated vehicle (ROV) equipped with a GoPro camera. Photogrammetry techniques were applied to create high-quality 3D models of the identified UCH site, revealing sunken cannons within a Posidonia oceanica meadow. Despite shape alteration caused by concretions and biological colonization, the 3D models provided valuable morphometric data. This integrated approach demonstrates the effectiveness of marine remote sensing and photogrammetry in mapping and documenting UCH sites, contributing to the preservation and exploration of underwater heritage. In addition, it demonstrates the need of detailed mapping of the costal marine environments in regard to protected habitats and potential archeological sites by providing a multi-platform approach. Advances in today's technology, has made it possible to acquire high quality visual and spatial data through the marine environment with relative ease. Surveying the ocean floor with a phenomenal amount of detail in the most cost-efficient way and highlighting targets of importance is a major key to underwater research. The coastal area of Achaia serves as the main area of focus in this current endeavor.Item Open Access Mapping of the coastal zone submerged antiquities using an unmanned surface vehicle Case study : Grotta Naxos(2023-10-29) Μερκούρης, Κωνσταντίνος; Merkouris, KonstantinosThe archaeological site of Grotta occupies the coastal part north of Naxos Town (Chora) Lat. 37° 6'29.92"N Lon. 25°22'33.83"E. Diachronically the vital space of the ancient settlements is geomorphologically bounded by the hill range of Aplomata to the east, the naturally fortified acropolis of the Castle to the south, while to the west it is defined by the islet of Palatia. Several years of archaeological research (1949-1985) have brought to light material remains (portable and non-portable) that document an almost uninterrupted range of successive phases of various periods, from the Late Neolithic era (4500 BC) to the 14th century AD. With gradual sea level change over the millennia that intervened, a great part of the once residential area nowadays is submerged below the sea. For practical reasons, the designated study area has been divided into two distinct sections characterized by submerged archaeological remains, namely sectors A and B. In sector A, referred to as Grotta Beach, the archaeological remains extend over an area approximately 50 meters wide and 300 meters long, at a depth of zero to -2.50 m., and are in contact with the northern border of the coastline. In the case of sector B, located within the northern basin of the newly established commercial port, the archaeological remains are distributed across an area measuring 20 meters in width and 50 meters in length. These remnants are found at a depth of -1.00 m to -5.00 m. The methodology pursued in this marine geo-archaeological investigation involved utilizing marine remote sensing techniques. These techniques were employed to acquire acoustic data and visual information, for the mapping of the seabed and archaeological structures through non-intrusive and non-destructive means. The distinctiveness of the study area, characterized by the presence of antiquities in very shallow waters, necessitated a tailored approach. To this end, an Unmanned Surface Vehicle (USV) was employed, equipped with an integrated GPS system, side-scan sonar (SSS), single-beam echo-sounder (SBES), and a GoPro camera. For the comprehensive approach of the submerged archaeological site data processing was undertaken for the development of classification maps delineating distinct seabed types based on geological, archaeological, and biological attributes. Additionally, photomosaics and three-dimensional models (3D) were generated with a primary emphasis on the ancient structures and their individual characteristics. Finally, side-scan sonar mosaics were constructed for geomorphological bottom mapping and georeferenced mapping of ancient structures to provide a comprehensive representation of the study areas, aiming to ensure a thorough portrayal of the site.Item Embargo Οικο-μεταβολομική μελέτη των λειμώνων του φυτού Posidonia oceanica στον Πατραϊκό κόλπο(2023-10-03) Τοουλάκου, Γεωργία; Tooulakou, GeorgiaΤο θαλάσσιο αγγειόσπερμο Posidonia oceanica (οικ. Posidoniaceae) αποτελεί είδος ενδημικό της Μεσογείου, το οποίο σχηματίζει λειμώνες σε βραχώδη και αμμώδη βυθό. Οι λειμώνες του καταλαμβάνουν περίπου το 3% της Μεσογείου ενώ αποτελούν ένα ιδιαιτέρως σημαντικό θαλάσσιο οικοσύστημα το οποίο συμβάλει στη δέσμευση του διοξειδίου του άνθρακα, αποτελεί ενδιαίτημά για πληθώρα οργανισμών (ψάρια, μαλάκια, γαστερόποδα) και παρεμποδίζει τη διάβρωση των ακτών. Ο ρυθμός αύξησης και ανάπτυξης των φυτών θεωρείται εξαιρετικά αργός ενώ παράλληλα ο ρυθμός καταστροφής αυξάνεται κυρίως λόγω ανθρωπογενών δραστηριοτήτων. H κλιματική αλλαγή, η ρύπανση, η αλιεία και η ναυσιπλοΐα είναι μερικές από τις καταπονήσεις που επιδέχονται οι λειμώνες ενώ η μελέτη της επίδρασης τους στην μοριακή φυσιολογία των φυτών αποτελεί σημαντικό ερευνητικό πεδίο της οικοφυσιολογίας. Οι νέες τεχνολογίες βιομοριακής ανάλυσης υψηλής απόδοσης (ή ομικές) μπορούν να προσφέρουν ολιστική εικόνα της μοριακής φυσιολογίας των φυτών και να παρέχουν πληροφορίες σε σχέση με τους παράγοντες που την επηρεάζουν και τα διαφορετικά περιβάλλοντα ανάπτυξης. Ενώ η μεταβολομική βρίσκει σχετικά μεγάλη εφαρμογή σε χερσαία φυτά δε συμβαίνει το ίδιο με τα θαλάσσια κατά συνέπεια η παρούσα εργασία είναι από τις πρώτες ως προς αυτή την κατεύθυνση. Πιο συγκεκριμένα η παρούσα μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία έχει σκοπό την τη μελέτη της μεταβολικής φυσιολογίας των λειμώνων της Ποσειδωνίας σε ίδιο βάθος σε δυο διαφορετικές περιοχές του Πατραϊκού Κόλπου (Κρυονέρι και Κάτω Αχαΐα). Αρχικά το μεταβολικό πρότυπο των φυτών και η κατανόηση των μοριακών μηχανισμών που συνδέονται με τη φυσιολογία των φυτών σε διαφορετικές συνθήκες και στη συνέχεια η πιθανή ταυτοποίηση μορίων οι οποίοι θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως βιοδείκτες πρόβλεψης της επερχόμενης καταπόνησης, θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να προταθούν τρόποι αντιμετώπισής των αρνητικών συνεπειών των καταπονήσεων. Η παρακολούθηση των λειμώνων, κρίνεται απαραίτητη για την αποτελεσματική διαχείριση, προστασία και αποκατάστασή τους. Μέσω των αποτελεσμάτων της παρούσας εργασίας, επισημαίνεται η αναγκαιότητα προσέγγισης οικολογικών μελετών, μέσα από το πρίσμα της Συστημικής βιολογίας, ενώ ταυτόχρονα πρόκληση αποτελεί για την έρευνα στον τομέα της Οικολογίας, να προσαρμόσει τα προαναφερόμενα πειραματικά πρωτόκολλα σε πειράματα και μελέτες πεδίου, στο πλαίσιο του αναπτυσσομένου ερευνητικού πεδίου της Οικο-μεταβολομικής.Item Open Access Ιζηματολογική μελέτη στον κόλπο Αμπελάκια, Σαλαμίνας(2023-10-03) Αθανασούλη, Στεφανία; Athanasouli, StephaniaΗ εκπόνηση της παρούσας διπλωματικής εργασίας πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια του μεταπτυχιακού προγράμματος «Ωκεανογραφία – Εξερεύνηση, αποτύπωση και διαχείριση θαλάσσιου περιβάλλοντος» του τμήματος Γεωλογίας Πατρών. Σκοπός της μελέτης είναι η κοκκομετρική και γεωχημική ανάλυση σε θαλάσσια ιζήματα, ο πυρήνας των οποίον συλλέχθηκε από τα Αμπελάκια, στην Σαλαμίνα. Επίσης αξιολογήθηκε η ρύπανση, καθώς στην ευρύτερη περιοχή λαμβάνουν χώρα πλήθος δραστηριοτήτων που επιβαρύνουν το λιμάνι σε βαρέα μέταλλα. Στην αρχή της εργασίας γίνεται μια βιβλιογραφική αναφορά στα βαρέα μέταλλα σε θαλάσσια ιζήματα αλλά και στην γεωλογία της περιοχής μελέτης. Στην συνέχεια ακολουθεί η περιγραφή των εργασιών πεδίου αλλά και η μεθοδολογία των εργαστηριακών αναλύσεων. Στον πυρήνα μελέτης εξετάστηκε εκτενώς ο λιθολογικός τύπος των ιζημάτων, αλλά και ο προσδιορισμός συγκέντρωσης σε βαρέα μέταλλα και οργανικού άνθρακα (C organic). Η ρύπανση στα ιζήματα αξιολογήθηκε σύμφωνα με τον δείκτη γεωσυσσώρευσης (Igeo), ενώ ελέγχθηκε κατά πόσο οι συγκεντρώσεις τους σε βαρέα μέταλλα βρίσκονται εντός των ασφαλών ορίων που έχει ορισθεί από την Συνθήκη της Βαρκελώνης, από την Ευρωπαϊκή ένωση. Επιπροσθέτως, ο πυρήνας μελέτης συγκρίθηκε με άλλους δύο πυρήνες από τον Πειραιά κυρίως ως προς τις συγκεντρώσεις τους σε βαρέα μέταλλα. Εν κατακλείδι, η εργασία αυτή έχει ως σκοπό την μελέτη της περιοχής σχετικά με την κοκκομετρία αλλά και την κατανόηση και συσχέτιση των βαρέων μετάλλων με την ρύπανση των Αμπελακίων στην Σαλαμίνα που συνδέονται με τις ανθρωπογενείς δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα εκεί. Ενός περιβάλλοντος που εδώ και δεκαετίες προκαλεί το ενδιαφέρον διάφορων ερευνητών, ενώ αφήνει περιθώριο για μελλοντική, ακόμα πιο εκτεταμένη μελέτη.Item Open Access Διακυμάνσεις στην αφθονία του μπλε καβουριού (Callinectes sapidus) και σύνδεση με τις ανθρωπογενείς παρεμβάσεις που επηρεάζουν την υδρολογία του συμπλέγματος των λιμνοθαλασσών Μεσολογγίου-Αιτωλικού(2023-10-25) Τσεκλένης, Κωνσταντίνος; Tseklenis, KonstantinosΤο σύμπλεγμα λιμνοθαλασσών Μεσολογγίου-Αιτωλικού αποτελεί ένα ιδιόμορφο και πλούσιο σύστημα λιμνοθαλασσών που καταλαμβάνει το 40% περίπου της συνολικής έκτασης των καταγεγραμμένων λιμνοθαλασσών της Ελλάδας. Μια μακρά ιστορία ανθρωπογενών δραστηριοτήτων και παρεμβάσεων συνέβαλλαν στη σύγχρονη εικόνα του, με τη διαμόρφωση έξι κύριων λιμνοθαλασσών. Ορισμένες παρεμβάσεις που έλαβαν χώρα στη λιμνοθάλασσα Θολή του συμπλέγματος, οδήγησαν στην επικράτηση συνθηκών κατάλληλων για την εγκατάσταση πληθυσμών του χωροκατακτητικού είδους Callinectes sapidus (μπλε καβούρι). Η παρουσία του διαπιστώθηκε πρώτη φορά στην ευρύτερη περιοχή των εκβολών του Αχελώου το 2000, ενώ πλέον αποτελεί βασικό στοιχείο της αλιευτικής παραγωγής της λιμνοθάλασσας, με την αφθονία του να παρουσιάζει σημαντικές διακυμάνσεις ιδιαίτερα τα τελευταία πέντε χρόνια. Με στόχο την καταγραφή των χωρο-χρονικών προτύπων των διακυμάνσεων της αφθονίας και των δημογραφικών χαρακτηριστικών του πληθυσμού έγιναν συστηματικές δειγματοληψίες την περίοδο 2022-2023. Παράλληλα, έγινε προσπάθεια για καταγραφή και ανάλυση των κύριων υδρολογικών παραμέτρων τόσο στη λιμνοθάλασσα της Θολής όσο και σε άλλες λιμνοθάλασσες του συμπλέγματος λιμνοθαλασσών Μεσολογγίου-Αιτωλικού με στόχο τη σύνδεση των χαρακτηριστικών του πληθυσμού με τις επικρατούσες περιβαλλοντικές συνθήκες. Τα αποτελέσματα υποδηλώνουν φυλετικές διαφοροποιήσεις του είδους ως προς το μέγεθος, τη χωρική κατανομή και το πρότυπο αύξησης, με την περίοδο αναπαραγωγής του μπλε καβουριού (C. sapidus) στη λιμνοθάλασσα της Θολής να ξεκινά τον Απρίλιο και να τελειώνει τον Δεκέμβριο, όπως προκύπτει και για άλλες λιμνοθάλασσες της Ελλάδας και του Δυτικού Ατλαντικού. Δείχνουν επίσης σημαντικές διακυμάνσεις στην αναλογία φύλου του πληθυσμού του C. sapidus, με τα αρσενικά άτομα να επικρατούν στο βόρειο τμήμα που δέχεται γλυκά νερά από το αντλιοστάσιο που εκρέει στη λιμνοθάλασσα. Οι συγκεντρώσεις των θηλυκών που φέρουν αυγά, εμφανίζονται εποχικά αυξημένες (Ιούλιο - Νοέμβριο) στο νότιο τμήμα που επηρεάζεται από τη θάλασσα. Οι διαφοροποιήσεις αυτές συνδέονται με την αναπαραγωγική μετανάστευση. Φυλετικές διαφορές καταγράφονται και στα βιομετρικά χαρακτηριστικά του είδους. Οι διακυμάνσεις της θερμοκρασίας και της αλατότητας συνδέονται με τις αυξομειώσεις της αφθονίας του μπλε καβουριού τόσο στο εσωτερικό της Θολής, όσο και με τις διαφορές μεταξύ των λιμνοθαλασσών του συμπλέγματος. Η ανάλυση των καταγραφών οδήγησε στην ανάπτυξη μιας τυπολογίας των διακυμάνσεων των παραμέτρων στις κύριες χρονικές κλίμακες, της εποχής, του ημερονυκτίου και της παλίρροιας. Από τα στοιχεία αυτά προκύπτουν εντυπωσιακές διακυμάνσεις σε μικρές χρονικές κλίμακες, ειδικά στις ημερονύκτιες (αγγίζουν και τους 10 °C) αποδεικνύοντας ξεκάθαρα ότι η παρακολούθηση των περιβαλλοντικών παραμέτρων και η δημιουργία μιας κατάστασης αναφοράς απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή και πειθαρχία σε αυτά τα ευμετάβλητα οικοσυστήματα. Τα στοιχεία αυτά μπορούν να συμβάλλουν σημαντικά τόσο στην αξιολόγηση των επιπτώσεων των παρεμβάσεων και των έργων που κατά καιρούς έχουν γίνει στην περιοχή όσο και στην παρακολούθηση και διαχείριση του χωροκατακτητικού είδους, του μπλε καβουριού, η αύξηση της αφθονίας του οποίου εγκυμονεί κινδύνους για τη βιοποικιλότητα αλλά και την παραδοσιακή αλιεία στις λιμνοθάλασσες της περιοχής.Item Open Access Gas charged sediments and gas seepages(2023-10-27) Γιαννόπουλος, Νίκος; Giannopoulos, NikosSeabed fluid flow involves the flow of gases and liquids through the seabed and water-column. This process can be found in seas and oceans all over the world, both in shallow and deep environments, and has many effects for the environment and mankind. Pockmarks are crater-like depressions forming in seabed sediments through gas escape and their discovery encouraged significant research to be conducted around fluid dynamics and migration. The Patras Gulf Pockmark field is located in shallow waters in the southeastern part of the Gulf of Patras, Western Greece. It was formed in soft layered Holocene silts and is currently situated offshore of the new Patras Port. Since 1993, several studies have been carried out regarding the morphology and activity of the field, which has often been linked with seismic events. Chemical analysis has revealed that the escaping fluids are mainly composed of methane of microbial origin. This study uses a newly acquired dataset from high-resolution marine remote sensing techniques, including sub-bottom profiler, side-scan sonar and multibeam echosounder, to examine the morphometric parameters of the pockmarks, their spatial distribution patterns, as well as sub-seafloor and water column acoustic anomalies related to gas activity. It also provides complete mapping of the Holocene/Pleistocene interface, which is presumed to be a gas accumulative horizon, along with the gas horizon within the sediments. The dataset showed that local tectonism and stratigraphy are closely related to the development of the field and revealed indicators of ongoing pockmark activity.Item Embargo Μικροπαλαιοντολογική μελέτη σε θαλάσσια ιζήματα στον κόλπο Αμπελάκια Σαλαμίνας(2023-10-03) Ηλιοπούλου, Γεωργία; Iliopoulou, GeorgiaΟ κόλπος των Αμπελακίων βρίσκεται στην βορειοανατολική πλευρά της Σαλαμίνας και αποτελεί μια περιοχή τόσο αρχαιολογικού, όσο και περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος. Σύμφωνα με ιστορικές πηγές η περιοχή αποτέλεσε ορμητήριο του Ελληνικού στόλου κατά την Ναυμαχία της Σαλαμίνας. Δέχεται υψηλές ανθρωπογενείς πιέσεις από βιομηχανικές, λιμενικές και ναυπηγικές εγκαταστάσεις που λειτουργούν στην περιοχή. Για την μελέτη ανακτήθηκε πυρήνας ιζήματος 1.2 μέτρων από βάθος 2,3 μέτρων. Σε αυτόν έγιναν διάφορες εργαστηριακές και μικροπαλαιοντολογικές αναλύσεις με την χρήση των τρηματοφόρων, που αποτελούν εξαιρετικούς βιοδείκτες. Ακόμα υπολογίστηκαν και οι περιβαλλοντικοί δείκτες AEI,FSI,AMBI. Κατά μήκος του πυρήνα τα τρηματοφόρα που κυριαρχούν υποδεικνύουν ρηχό και θερμό περιβάλλον. Οι περιβαλλοντικοί δείκτες ορίζουν ότι η περιοχή βρίσκεται σε υψηλή έως καλή οικολογική κατάσταση με φανερή οικολογική επιβάρυνση τα τελευταία χρόνια.Item Open Access Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με υποβρύχιες γεννήτριες κατακόρυφου άξονα με ωκεάνια ρεύματα, μελέτη υπό κλίμακα (Underwater 'Dancers' Generators Project)(2023-10-25) Καζάνης, Νεκτάριος; Kazanis, NektariosΣτην παρούσα Διπλωματική εργασία μελετήσαμε την δυνατότητα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με υποβρύχιες γεννήτριες κατακόρυφου άξονα με την εκμετάλλευση των ωκεάνιων ρευμάτων σε διάταξη υπό κλίμακα . Η ενέργεια των ωκεάνιων ρευμάτων προέρχεται από τον ήλιο ως θερμότητα με ακτινοβολία καθώς και από τις αλληλεπιδράσεις της βαρύτητας μεταξύ των μαζών του νερού της θάλασσας με τα ουράνια σώματα και λόγω της περιστροφής της γης που εμφανίζονται με την δημιουργία ροής σε στρώματα των μαζών του θαλάσσιου ύδατος. Για να εκμεταλλευτούμε αυτή την ροή και να παράγουμε ηλεκτρική ενέργεια σχεδιάσαμε και κατασκευάσαμε με την βοήθεια ενός τρισδιάστατου 3D εκτυπωτή μια σειρά από καινοτόμες ηλεκτρογεννήτριες με άξονα περιστροφής κάθετο στην ροή των υδάτινων μαζών οι οποίες έχουν ως βασικό τους χαρακτηριστικό το ότι εξαρτώνται από δύο σημεία, το ένα είναι το σημείο αγκύρωσης τους στον βυθό και το άλλο το σημείο πλεύσης τους που μπορεί να βρίσκεται σε οποιοδήποτε απόσταση στην υδάτινη στήλη από την επιφάνεια και κάτω. Δημιουργείται ένας άξονας περιστροφής συνδεδεμένος σε μία η περισσότερες γεννήτριες με την δυνατότητα προσαρμογής διαφόρων ειδών πτερυγίων και τελικό αποτέλεσμα ένα είδος μηχανών που είναι εξαιρετικά ευέλικτο, φιλικό με το περιβάλλον και με δυνατότητα μετατροπής σε μέγεθος, ισχύ και αλλαγής σημείου αγκύρωσης καθώς και σύνδεσης σε δίκτυο για πολλαπλασιασμό της παραγωγής. Για να μελετήσουμε την συμπεριφορά των γεννητριών αυτών που επειδή περιστρέφονται υποθαλάσσια τις ονομάσαμε «Underwater ‘Dancers’ Generators» σχεδιάσαμε και κατασκευάσαμε μια δεξαμενή χωρητικότητας 2 m3 νερού που στις δύο απέναντι πλευρές της θα έχει από εννέα βαλβίδες που συνδέονται με συσκευές που συμβάλλουν στη συλλογή και την ανακύκλωση του νερού μέσω αντλίας τριφασικού κινητήρα δύο ίππων η οποία εκκινεί με ρυθμιστή στροφών ελεγχόμενο από Η/Υ. Έτσι επιτυγχάνουμε να δημιουργήσουμε «Ωκεάνια Ρεύματα» υπό κλίμακα και με αυτή την διαδικασία συλλέγουμε μετρήσεις και πληροφορίες με την βοήθεια ενός μικροεπεξεργαστή και διατάξεων από αισθητήρες, ηλεκτρονικά μέσα, λογισμικό, και σύνδεση στο διαδίκτυο ώστε να επιτρέπεται η ανταλλαγή δεδομένων με τεχνολογία ΙΟΤ ( Διαδικτύου των Πραγμάτων) σε πρόγραμμα στη C και οπτικοποίηση οργάνων. Τέλος βγάζουμε συμπεράσματα για την χρησιμότητα και τις δυνατότητες εξέλιξης για παραγωγή ενέργειας μέσω των καινοτόμων αυτών γεννητριών.Item Embargo Κοιτασματολογικά χαρακτηριστικά και μηχανισμός γένεσης του μαγνησίτη στην [sic] Β. Εύβοια(2023-10-22) Παπαπαύλου, Γεωργία; Papapavlou, GeorgiaΣτην Βόρεια και Κεντρική Εύβοια, εντοπίζονται εμφανίσεις τμημάτων οφιολιθικού συμπλέγματος επωθημένες πάνω σε ανθρακική πλατφόρμα του Μεσοζωικού. Η εκτατική τεκτονική που επικρατεί στην ευρύτερη περιοχή του Αιγαίου τα τελευταία 13 εκατομμύρια χρόνια είναι υπεύθυνη για τη δημιουργία ρηγμάτων, μέσα στα οποία αναπτύχθηκε κρυπτοκρυσταλλικός μαγνησίτης. Αντικείμενο της παρούσας διπλωματικής εργασίας αποτέλεσαν τα κοιτασματολογικά χαρακτηριστικά και οι γεωλογικές διεργασίες που σχετίζονται με τη γένεση του μαγνησίτη. Πραγματοποιήθηκε εργασία υπαίθρου και δειγματοληψία στις εγκαταστάσεις της εταιρείας ΤΕΡΝΑ ΛΕΥΚΟΛΙΘΟΙ. Μελετήθηκαν μεταλλευτικές τομές από την επιφανειακή εκμετάλλευση στο Μαντούδι Ευβοίας (θέσεις ΜΝ1, ΜΝ2), από την υπόγεια εκμετάλλευση στο Γερόρεμα (θέσεις ΜΝ3, ΜΝ4) και από επιφανειακή εμφάνιση μαγνησίτη κοντά στο δάσος της Νέας Πλακαριάς (θέσεις ΜΝ5). Τα πετρογραφικά και γεωχημικά χαρακτηριστικά τόσο του κοιτάσματος όσο και του περιδοτίτη ξενιστή μελετήθηκαν μέσω μιας σειράς εργαστηριακών και αναλυτικών τεχνικών, που περιλαμβάνουν τη μακροσκοπική εξέταση δειγμάτων χειρός, μικροσκοπική παρατήρηση λεπτών-στιλπνών τομών, ηλεκτρονική μικροσκοπία σάρωσης, περιθλασιμετρία ακτίνων Χ (ΧRD), ανάλυση με φασματοσκοπία με φθορισμό ακτινών Χ (XRF), φασματοσκοπία ατομικής εκπομπής ICP (ICP-AES), φασματοσκοπία Raman και αναλύσεις ισοτόπων δ13C και δ18O. Όλα τα δεδομένα συνδυάστηκαν με στόχο την κατανόηση των ορυκτολογικών σχέσεων που χαρακτηρίζουν τις λιθολογίες στις περιοχές μελέτης. Τα αποτελέσματα των εργαστηριακών προσδιορισμών υποδηλώνουν την παρουσία χαρζβουργίτη με διαφορετικό βαθμό εξαλλοίωσης σε διαφορετικές θέσεις. Η χωρική κατανομή του βαθμού της εξαλλοίωσης είναι κατά κανόνα αντιστρόφως ανάλογη του βάθους, με εξαίρεση τα υδροθερμικά λατυποπαγή, προϊόντα βρασμού που συναντήθηκαν στο υπόγειο ορυχείο. Σημαντική είναι η συμβολή των ένυδρων μετασωματικών ρευστών Η κυκλοτερή κίνηση των υδροθερμικών ρευστών, τα οποία κατεισδύουν, εμπλουτίζονται, αλλάζουν χημισμό και στη συνέχεια ανέρχονται μέσα από τεκτονικές διακλάσεις του ξενιστή, είναι υπεύθυνη τόσο της απόθεσης μαγνησίτη, όσο και της εξαλλοίωσης του χαρζβουργίτη, ο οποίος μετατρέπεται σε σερπεντινίτη και στη συνέχεια σε λιστβανίτη. Η δράση τους γίνεται ανά γενιές. Οι κινήσεις των ρευστών ανταποκρίνονται στη χωρική κατανομή του διοξειδίου του πυριτίου, το οποίο διαλύεται από το πλέγμα του υγειούς περιδοτίτη μεταφέρεται και επαναποτίθεται ως επιγενετικές υδροθερμικές μορφές χαλαζία και άλλων πολυμόρφων. Η πυριτίωση μαζί με τις διαδοχικές τροφοδοσίες, σε κυρίως ατμοσφαιρικής αλλά και οργανικής προέλευσης CO2 (ανθρακικοποίηση), φαίνεται να είναι οι δύο βασικές εξαλλοιώσεις που κινούν ιόντα, διαλύουν πρωτογενή ορυκτά και σχηματίζουν δευτερογενή. Το μαγνήσιο κυριαρχεί έναντι του ασβεστίου. Οι συνθήκες χαμηλών σχετικά θερμοκρασιών που επικράτησαν στο περιορισμένου βάθους κοίτασμα (μέγιστο σημερινό βάθος 250 -300 m) ευνοούν τον σχηματισμό μαγνησίτη έναντι δολομίτη ή άλλων ανθρακικών αλάτων ανάμεσα στις ορυκτές φάσεις ασβεστίτη – μαγνησίτη. Κύρια πηγή μαγνησίου αποτελεί ο φορστερίτης του πετρώματος ξενιστή, ενώ η διάλυση των λιγότερων, ασβεστούχων πυροξένων, δίνει στο σύστημα και μικρότερο ποσοστό ασβεστίου. Ο δολομίτης και άλλα ανθρακικά άλατα με χημικές συστάσεις ανάμεσα στα δύο ακραία μέλη ασβεστίτης – μαγνησίτης προκύπτουν επιγενετικά, από μεταβολές του χημισμού των ρευστών πληρώνοντας δευτερογενές πορώδες. Η περιεκτικότητά του μαγνησίτη σε ιχνοστοιχεία και σπάνιες γαίες είναι σχετικά χαμηλή και συχνά αμελητέα. Αναφορικά με το περιβάλλον σχηματισμού του ξενιστή η προβολή των τιμών Cr# και Mg# σε διαγράμματα διασποράς που περιλαμβάνουν τιμές χρωμιούχων σπινελίων σε περιδοτίτες από αντίστοιχες έρευνες, δείχνουν πως υπάρχει γενετική σχέση ανάμεσα στον χαρζβουργίτη της Εύβοιας και περιδοτίτες εμπροσθο-τόξου, οι οποίοι με τη σειρά τους συνδέονται με την καταβύθιση του ωκεάνιου φλοιού. Προβολή των ισοτοπικών δεδομένων σε διαγράμματα διασποράς που περιλαμβάνουν τιμές δειγμάτων μαγνησίτη από αντίστοιχες έρευνες, δείχνουν πως ο ισοτοπικός χαρακτήρας του μαγνησίτη της Β. Εύβοιας συμφωνεί με παρόμοια κοιτάσματα, όπως το κοίτασμα Attunga της Αυστραλίας.Item Embargo Ανάπτυξη πολυμέσων για την ανάδειξη της μεταλλευτικής κληρονομιάς : η περίπτωση των λιγνιτωρυχείων στα Καλάβρυτα Ν. Αχαΐας(2023-10-20) Βαβαρούτας, Κωνσταντίνος; Vavaroutas, KonstantinosΗ λιγνιτοφορία στη λεκάνη Καλαβρύτων αναπτύχθηκε σε μια ενδοηπειρωτική λεκάνη κατά το Νεογενές. Η παρουσία λιγνιτών στην περιοχή είναι γνωστή από παλιά, καθώς υπάρχουν επιφανειακές εμφανίσεις λιγνιτικών στρωμάτων. Τη διετία 1916-1917, παραχωρήθηκαν από το Δημόσιο, λόγω των αναγκών σε καύσιμα εξ αιτίας του 1ου ΠΠ, τέσσερεις Άδειες Προσωρινής Εκμετάλλευσης (ΠΑΕ) λιγνίτη, για ισάριθμες περιοχές της λεκάνης Καλαβρύτων. Η εκμετάλλευση ήταν ακανόνιστη και η παραγωγή λιγνίτη περιορισμένη. Το 1923 με την πρώτη επιφανειακή εξόρυξη του γαιάνθρακα στις περιοχές του Ξυδιά και του Δροσάτου, ξεκίνησε η πιο εντατική εξόρυξη του λιγνίτη, και δέκα χρόνια αργότερα αναπτύχθηκε και μια τρίτη επιφανειακή εξόρυξη στο Παλαιοχώρι. Λειτούργησε σχεδόν συνεχώς μέχρι το 1964, με ετήσια παραγωγή λιγνίτη που κυμαινόταν συνήθως μεταξύ 200 και 300 τόνων, με τη μεγαλύτερη ετήσια παραγωγή (876 t) να σημειώνεται το 1962. Τα Καλάβρυτα παρουσίαζαν σημάδια ανεπτυγμένης αστικής κοινωνίας σε μία αγροτική περιοχή, δύσβατη ακόμα και σήμερα. Αξιοσημείωτο είναι πως ηλεκτροδοτήθηκαν απ’ τις αρχές του 20ου αιώνα, ίσως και 50 χρόνια πριν από αντίστοιχες περιοχές της Ελλάδος Τα λιγνιτωρυχεία είχαν πολύ σημαντικό ρόλο, ως πηγή ενέργειας, θέρμανσης και τόνωσης της οικονομίας για την τότε εποχή, τόσο προπολεμικά, όσο και μεταπολεμικά. Σε αντίστοιχες περιοχές στο εξωτερικό, το Εθνικό Μουσείο Εξόρυξης Άνθρακα της Αγγλίας (NCMME) προσφέρει μια ιδιαίτερη υπόγεια ξενάγηση με οδηγούς πρώην ανθρακωρύχους. Αυτό το ταξίδι πραγματοποιείται σε βάθος 134 μέτρων μέσα σε ένα αυθεντικό «εν ενεργεία» ορυχείο, πλήρης υποδομής, διατηρημένη για να προσομοιώνει την εμφάνιση μιας εγκατάστασης εξόρυξης γαιάνθρακα που έχει σταματήσει να λειτουργεί. Η βέλτιστη μέθοδος ξενάγησης και «μετάφρασης» σε βιομηχανικά μουσεία ή χώρους πολιτιστικής κληρονομιάς είναι η δημιουργία βιωματικών εμπειριών. Η ξενάγηση με αυτόν τον τρόπο μεταβαίνει από ένα μοντέλο που επικεντρώνεται στη περιγραφή των μουσειακών αντικειμένων στους επισκέπτες μέσω διαφορετικών μέσων, σε μια πιο καθηλωτική και διαδραστική προσέγγιση. Ο ρόλος της επεξήγησης είναι να αποκαλύπτει κρυφές αφηγήσεις και σημασίες, να ζωντανεύει τοποθεσίες, αντικείμενα, έννοιες και να δημιουργεί πνευματικά διεγερτικές και αξέχαστες εμπειρίες. Για τις ανάγκες του ντοκιμαντέρ, τα γυρίσματα έγιναν με κινηματογραφικές κάμερες και drone, στις τοποθεσίες των παλαιών εκμεταλλεύσεων, όπως και σε αξιοσημείωτα μέρη της πόλης των Καλαβρύτων. Η συνέντευξη του κ. Φωτεινόπουλου, Προέδρου του Δ.Σ. του ΔΜΚΟ, ηχογραφήθηκε ώστε να προσφέρει μια πραγματική, βιωματική εμπειρία στα Καλάβρυτα εκείνων των χρόνων. Η ξενάγηση στο ΔΜΚΟ, με ξεναγό τον Σάββα Καζάνη, Αρχαιολόγο – Μουσειολόγο, κινηματογραφήθηκε από αίθουσα σε αίθουσα, ώστε να αναδείξει την πορεία και Ιστορική σημασία των Καλαβρύτων καθώς και την ανάγκη ανάδειξης της μεταλλευτικής κληρονομιάς των λιγνιτωρυχείων, διότι συνδέονται άρρηκτα με την άνθηση της περιοχής.Item Open Access Distribution of REE in bauxite residues deposited in Corinth Gulf(2023-10-22) Ντούρος, Ευθύμιος Παναγιώτης; Ntouros, Efthymios PanagiotisBauxite residue (BR) is the solid waste of reddish-brown color produced from the metallurgical processing of bauxite for the recovery of aluminum hydroxides through the Bayer process. On a global scale, approximately 140 Mt of bauxite residue are produced annually, with over 2.7 × 10^9 t already stored as of 2011. The red color of the bauxite residues is due to the presence of iron oxides (mainly hematite, Fe2O3), while it contains also aluminum, titanium and silica oxides and critical elements such as rare earth elements (REE). During the Bayer process, the REE are enriched in the bauxite residue compared to the original bauxite, with an enrichment factor of about two. In general, REE are considered valuable for recovery from the bauxite residue, as they are critical raw materials by many countries. In Greece, the bauxite residue is produced by the aluminum production plant "Aluminium of Greece S.A." (ATE) in Aspra Spitia, Boeotia. The waste was disposed of in the Gulf of Antikyra in the northern and central part of the Corinthian Gulf through a submarine pipeline starting in the 1970s, with an annual disposal rate of 680,000 tons. It's estimated that over 20 million tons of the BR have been deposited in the Corinthian Gulf, covering up to 12% of its total area, till 2012 when the disposal in the Gulf has been ceased. The thin layers of bauxite residue mixed with recent sediments within the Corinth Gulf were studied using petrographic and geochemical methods to determine its petrological and chemical characteristics, focusing on the qualitative and quantitative features of the rare earth elements. Various techniques were employed, including optical observation of polished block sections under white light, X-ray fluorescence (XRF) and X-ray diffraction (XRD) analysis, inductively coupled plasma mass spectrometry (ICP-MS), and scanning electron microscopy-energy-dispersive X-ray spectroscopy (SEM-EDS). Mapping of the bauxite’s residue dispersion in the research area, including the Gulf of Antikyra and the central basin of the Corinthian Gulf, was also conducted. Rare earth elements contained in the bauxite residue range between 484 and 771 mg/kg. Through statistical analysis, positive correlations were observed between rare earth elements and iron (Fe2O3) and titanium (TiO2) oxides, indicating their coexistence in common mineral phases.Item Open Access Study of earth raw materials from the Sechura desert, northwest Peru : an archaeometric approach(2023-09-16) Θεοφιλάς, Κωνσταντίνος; Theofilas, KonstantinosThis study is part of the broader Franco-Peruvian research program called "Sechura Desert Archaeological Program". By conducting a comprehensive assessment of the geochemical, petrological, and mineralogical properties of clay raw materials originating from the Nunura region of Peru's Sechura Desert, the present study seeks to investigate the possible correlation between these raw materials and the ceramics made by paddle and anvil technique (paleteado) examined in a previous thesis (Giannopoulos, 2021). Using a multifaceted approach, the present research uses X-ray fluorescence(WD-XRF), X-ray powder diffraction (XRPD) and optical microscopy (OM) to the composition of both the collected clay raw materials and the experimental specimens (briquettes) derived from them. Petrographic analysis allowed parallels between clay samples and the petrographic fabric group 3 described in previous research (Giannopoulos, 2021). The clay raw materials used to produce pottery were mostly calcium poor, with inclusions of non-plastic materials derived from igneous, sedimentary and metamorphic lithotypes, such as granite, rhyolite, andesite, sandstone, slate and quartzite. Mineralogical analyses, carried out via XRPD, revealed a wide range of mineral phases in the samples. Quartz, plagioclase, potassium feldspar, muscovite, illite, jarosite, boracite, alite, clinopyroxene, hematite, clinoptilolite, lizardite, chlorite, kaolinite, montmorillonite and the presence of mixed illite/smectite layers were identified. These findings contribute valuable information on the nature and composition of clay raw materials and form the basis for drawing conclusions about the possibility of its use by the population that either resided permanently in the area or passed through it. Their correlation with the mineralogical composition of pottery that has already been studied by the research area is expected to shed light on key archaeological questions concerning the living of the indigenous population and its interaction with passers-by. Among the questions expected to be answered by this research project, of which this Master's thesis is a part, is the local origin of the ceramic artifacts found in the areas of Huaca Grande and Huaca Amarilla and accordingly will identify all the corresponding scenarios regarding questions such as the identity of the pre-Columbian inhabitants of Sechura and the kind of ties that linked them to neighboring cultural traditions. The present study partially confirms the local origin of ceramic objects while highlighting the suitability of the clay raw materials under study for the manufacture of ceramic artifacts.